Во наредниот период ќе зачести појавата на природни катастрофи поради глобалното затоплување и климатските промени, топлотните и студени бранови. Сушите и интензивните дождови, како и силните и разорни дождови ќе бидат честа промена во светот и кај нас – вели Пеце Ристевски, климатолог и метeоролог

Ноќе многу студено, а преку ден претопло. Еден ден вклучуваме греење во домовите, а веќе следниот сме на куси ракави. Драматичните температурни разлики ни се секојдневие во последните години. Со д-р Пеце Ристевски, експерт за климатологија и применета метеорологија, разговараме зошто се случуваат, за нивното влијание врз здравјето, за тоа што нѐ очекува и како може да си помогнеме...

Зошто сѐ почесто ни се случуваат драматични промени на времето?

- Временските промени се поврзани со интеракцијата помеѓу влијанијата на сончевата зрачна енергија, општата атмосферска циркулација и географските и астрономските фактори. Поврзани се и со влијанијата на локалните фактори, а во последно време и со влијанијата на човековите активности кои влијаат врз климатскиот систем. Влијанијата на човекот се однесуваат на неконтролираното производство на стакленички гасови, како што се јаглероден диоксид, хлорофлуорокарбонати и други стакленички гасови кои се резултат на користењето на фосилните горива (нафтата, јагленот, огревното дрво и сл.) и кои негативно влијаат врз енергетскиот и топлинскиот биланс во атмосферата.


Што може да нѐ снајде во иднина?

- Под влијанието на човековите активности се очекуваше глобално затоплување на целата планета Земја. Тоа нема да биде еднакво во сите нејзини делови. Најголемото затоплување ќе биде во поларните области. Таму и сега почнува да е видливо топењето на глечерите и на мразот. Во наредниот период ќе зачести појавата на природни катастрофи поради глобалното затоплување и климатските промени, топлотните и студени бранови. Сушите и интензивните дождови, како и силните и разорни дождови ќе бидат честа промена во светот и кај нас.

Како промените влијаат врз возрасните здрави луѓе, а како врз болните?

- Брзите временски промени (тоа не се климатски промени) негативно влијаат врз здравјето на болните и на здравите, особено кога се јавуваат топлотни и студени бранови, кога има појава на температурни инверзии и инверзиони магли и смог. Тие се најизразени во урбаните подрачја. За негативните влијанија на бурните процеси во атмосферата укажуваат двата карактеристични случаи: едниот, поплавата во Стајковци на 6 август 2016 и на 2 август 2015 во Шипковица на Шар Планина. Како што во Стајковци имаше повеќе од 20 жртви, така имаше и на терените на сливот на реката Пена - човечки жртви и повеќе урнати објекти и големи наноси од песок, кој донесе загадувачки материи во Тетово. Вака интензивните дождови со кусо траење негативно влијаат и врз растителниот и врз животинскиот свет, како и врз човекот. Исто така, времето придонесува за појава на зголемено ултравиолетово зрачење во текот на летниот период. Сега во пролетните месеци и во вегетацискиот дел од годината придонесува за појава на алергиски заболувања од некои видови полени кај чувствителната популација.


Што треба да се направи за да се намали глобалното затоплување?

- На меѓународно ниво постојат три конвенции од 1992 година, популарно наречени РИО-конвенции, кои ја регулираат оваа материја и кои се ратификувани од речиси сите држави во светот преку системот на Обединетите нации, Светската метеоролошка организација, Програмата на Обединетите нации за животна средина, Светската здравствена организација и сл. Една од конвенциите е и Конвенцијата за климатските промени која е ратификувана и од Република Македонија, а е дополнета со Кјото-протоколот и Парискиот договор од 2015 година. Со оваа конвенција и дополнителните акти сме обврзани да се придржуваме кон тоа што е дефинирано од меѓународната заедница.

Дали ние како држава преземаме соодветни мерки?

- Република Македонија како одговор кон Конвенцијата има изготвено три главни извештаи со учество на експерти и институции во 2003, 2008 и во 2013 година. Во нив учествував со свои знаења и активности во врска со истражувањата за климатските колебања во изминатиот период на нашата територија (од 1926 до 2012 година), како и со истражување на очекуваните климатски промени во 21 век.

Што може да направиме како поединци?

- Нашето учество треба да го насочиме кон штедење на енергијата, користење нови и обновливи видови енергија и користење енергетски ефикасни објекти, како и преку намалено користење возила и користење јавен превоз, со користење велосипеди тогаш кога можат да се користат.