Дали сакате вашето дете со радост да решава најразлични проблеми од повеќе области, како наука, технологија, инженерство и математика, преку игра да истражува и да дојде до свое решение, но и да не се плаши од неуспех? Ова е возможно и впрочем е еден од главните принципи на СТЕМ-едукацијата. За овој процес на учење, преку решавање интердисциплинарни проблеми од секојдневието, со што децата учат дека проблемите, иако непознати, не се ништо лошо или страшно, разговаравме со Жарко Поп Илиев, генерален директор на СТЕМ Академија.
На почеток, објаснете ни што е СТЕМ-едукација и зошто е важна?
СТЕМ е кратенка од Science, Technology, Engeneering, Math или во превод наука, технологија, инженерство и математика, па оттука поимот СТЕМ-едукација се однесува на стекнување знаење и вештини поврзани со овие четири дисциплини. Она што е карактеристично за СТЕМ-едукацијата е пристапот на кој се изучуваат овие дисциплини и можноста учениците да се стекнат не само со знаења туку и со меки вештини, како тимска работа, критичко и иновативно размислување, кои ќе им служат не само во образовниот процес туку и понатаму во животот.
Насекаде низ светот се забележува тренд на промоција на СТЕМ-професиите и развивање едукативни програми за СТЕМ-вештини наменети за деца од најмала возраст. Зошто е важно учениците да бидат запознаени со СТЕМ-вештините од мала возраст?
- Ако тргнеме од статистичките податоци, тие ни покажуваат дека СТЕМ-професиите растат со речиси двојно поголема стапка отколку останатите професии, повеќе се платени и имаат клучна улога за одржлив раст и стабилност на една економија. Ова е така бидејќи СТЕМ-едукацијата учи на критичко размислување и ја зголемува писменоста од областа на науката, на тој начин креирајќи ја новата генерација на иноватори. Во современиот свет не е веќе важно што знаеш, туку како тоа знаење ќе го искористиш и во кои ситуации. Од друга страна, пак, соочени сме со фактот дека денешните генерации ученици во иднина во голем дел ќе работат на работни места кои сè уште не постојат. Како можеме најдобро да ги подготвиме за ваквите предизвици што ги носи новото време? Постојат значаен број факти кои покажуваат дека концептот на работа и вештини потребни за работни места се менува и сè повеќе стануваат неопходни вештините како експертско размислување и прецизно комуницирање. Затоа одговорот е во стекнување вештини кои вклучуваат тимска работа, иновации, критичко мислење, решавање конкретни проблеми од секојдневието без страв од неуспех. За да се постигне ова, потребно е охрабрување на иновативното и критичкото размислување кај децата. На овој начин уште од најмала возраст се формираат личности кои без страв им приоѓаат на предизвиците потпирајќи се на љубопитноста и секако на стекнатите знаења и вештини.
Во што се разликуваат СТЕМ-часовите од традиционалните часови?
- За жал, многумина прават голема грешка и го поистоветуваат СТЕМ-образованието со едноставно вклучување на поголем број научни, инженерски или математички теми и часови во образованието, меѓутоа, под СТЕМ се подразбира интегриран интердисциплинарен пристап на учење низ наставните области и претставува мешавина од академски и технички вештини. Има неколку аспекти од СТЕМ-едукацијата кои ја прават толку значајна за учениците. Најпрво, целиот процес на учење се одвива преку решавање интердисциплинарни проблеми од секојдневието, со што децата учат дека проблемите, иако непознати, не се ништо лошо или страшно. Притоа, СТЕМ-едукацијата се оттргнува од пасивните инструкции како нешто да се направи правилно, туку дозволува преку игра и истражување секој да дојде до свое решение, а доколку некаде заглави, негово е да ја најде информацијата што ќе му помогне и да се врати назад за да го имплементира стекнатото знаење од таа информација.
На овој начин децата учат со разбирање, ги прошируваат своите знаења со леснотија, а воедно стекнуваат вештини кои ќе им служат не само во процесот на образование туку и подоцна во животот. Второ, СТЕМ-едукацијата охрабрува изнаоѓање на различни решенија на ист проблем. Тоа значи дека нема само еден точен одговор, туку секој тим доаѓа до свое решение кое ќе биде одраз на стекнатото знаење, афинитетите кои членовите на тимот ги имаат за решавање различни аспекти од проблемот, како и соработката во тимот. Многу често се случува тимот да не успее да го реши предизвикот при првиот обид и учениците знаат дека тоа е сосема во ред. Ова е, според мене, многу значајно зашто ако не се плашат од неуспехот, децата ќе бидат спремни да им пристапат на новите и сосема непознати предизвици. Затоа во СТЕМ-едукацијата едукаторите не се единствен извор на знаење, туку се ментори и водачи кои ги охрабруваат и наведуваат учениците да размислат и да откријат кој дел од нивното решение не функционира како што треба, што треба да се подобри, да се промени за тимот да дојде до ново успешно решение. На овој начин стекнатото знаење останува со нив и многу години подоцна без воопшто да се трудат да меморираат разни тврдења.
Зошто родителите би ја избрале токму СТЕМ Академија?
- Од неколку причини. Прво, СТЕМ Академија е единствена организација која повеќе од 3 години посветено работи на креирање вештини на 21 век кај децата. Во текот на сите овие години стекнавме големо искуство во полето на СТЕМ-едукација во нашата земја, први започнавме и од сам почеток се потпираме врз знаењето и искуството на нашите партнери, без притоа да импровизираме, да креираме свои програми кои не се темелат на долгогодишно тестирање и развивање во насока на нивно усовршување. Во прашање е едукација базирана на решавање реални проблеми и примена на принципите на игра при стекнување знаење. Оттука доаѓам до втората причина зошто токму СТЕМ Академија. Користиме програми кои се проверени и кои се применуваат во формалното образование во многу училишта во западните земји.
Во осмислувањето и изработката на овие програми учествувале стотици експерти за образование од целиот свет. Пред сè, мислам на програмите на нашиот партнер Lego Education, со кого соработуваме од нашите почетоци до денес, и на Микрософт едукација, кој ја инкорпорира технологијата во процесот на учење со цел да им овозможи на учениците нови интерактивни начини на стекнување знаење. Дополнително СТЕМ Академија има воспоставено соработка со значајни образовни институции, како што се Машински факултет во Скопје, Универзитетот „Харвард“ и Академијата за роботика „Карнеги Мелон“. Трето, СТЕМ Академија инсистира на континуирано обучување и надградување на знаењето и вештините на нашите едукатори и го цени нивното залагање во секојдневното работење на СТЕМ-часовите. Верувам дека ќе се согласите дека без искусен и обучен кадар не може да се добие квалитетно образование. Не е доволно некој само да сака да работи како СТЕМ-едукатор, за тоа се потребни доста знаење и искуство. Други наши предности се просторот и опремата што се користат во процесот на учење. СТЕМ Академија посветува многу внимание на креирање и унапредување на средината во која учениците престојуваат, бидејќи од тоа многу зависи не само како се чувствуваат учениците туку пред сè како тече процесот на учење. Оттука, во овој аспект се трудиме да ги следиме искуствата и препораките од нашите партнери и со задоволство инвестираме во услови кои го подобруваат искуството на учениците.
Имајќи ограничено време на располагање, многу родители се двоумат дали да го пратат своето дете на спорт, музика, странски јазици, СТЕМ. Што би им препорачале вие?
- Се согласувам, секој родител го посакува најдоброто за своето дете, а за жал нема едно најдобро решение за сите деца. Музиката и спортот неспорно се значајни за психофизичкиот развој на детето, а странските јазици особено во последната деценија се покажаа како неопходни за добивање добро работно место. Сепак, лично верувам дека еден од најголемите предизвици со кој се соочуваме како родители е како да ги подготвиме децата за работните места кои сè уште не постојат, а кои ги носат новото време и брзиот развој на технологијата? Како од децата да се формираат личности кои нема да бегаат од нови и непознати проблеми, туку ќе знаат да се потпрат на своето критичко мислење, на љубопитноста, на стекнатите знаења и вештини за да дојдат до решение на кој било проблем? Како децата да прераснат во личности кои знаат да комуницираат и да соработуваат? Ова се, според мене, основите за успешен не само професионален туку и приватен живот, а воедно тоа се вештини на кои учи СТЕМ-едукацијата. Затоа на сите родители најтопло им ја препорачувам СТЕМ-едукацијата, не само како едукатор туку пред сè и како родител.
Како децата ќе ги разберат комплексните теми и модели од областа на науката, технологијата, инженерството и математиката?
- СТЕМ-програмите се наменски креирани за деца од 5 до 18-годишна возраст. Сите активности во рамките на програмите се осмислени така што низ игра и користење специјални LEGO® Education елементи, децата го изнаоѓаат одговорот на сложените прашања, проблеми или предизвици. На овој начин не само што ги учат клучните содржини туку учат и да ги применуваат најбараните вештини на 21 век.
Каква е ситуацијата со СТЕМ-образованието во останатите земји од светот?
- Во останатите земји од светот СТЕМ-образованието, поттикнувањето и зајакнувањето на СТЕМ-вештините се појавија уште многу одамна. Има земји каде што целото образование се базира на СТЕМ, како на пример Финска, Сингапур и Јужна Кореја. Значаен податок е дека децата од овие земји се секогаш меѓу првите во ПИСА-тестовите. Во САД, претходната администрација презеде низа мерки за поттикнување на СТЕМ-едукацијата, а оваа политика ја продолжува и новата администрација. Голем е и бројот на земји што почнуваат да ја вклучуваат СТЕМ-едукацијата во формалниот образовен систем.