Неправедно запоставено: Ова се причините зошто вашето сетило за мирис е поважно отколку што мислите
Сетилото за мирис, во споредба со, на пример, сетилата за вид и слух, се смета за помалку важно, а токму овој факт ги поттикнал научниците да истражат зошто е тоа така. Истражувачите од Медицинскиот факултет на Универзитетот „Браун“ и Бостонскиот колеџ го споредиле мирисот со другите сетила (вид и слух) и личните предмети за кои се грижат луѓето - пари, миленичиња или коса, за да откријат што повеќе ценат луѓето. Резултатот од анализата бил дека половина од анкетираните жени изјавиле дека повеќе би сакале да ја задржат својата убава коса отколку сетилото за мирис.
Чувството за мирис е најмалку ценето, и покрај неговата фасцинантна моќ
Чувството за мирис често оди „под радарот“ како едно од најмалку ценетите. Но, тоа е еден од првите сензорни системи на 'рбетниците што се развил и е поврзано со нашето ментално здравје, меморија и многу повеќе.
Мирисот се поврзува со меморијата и емоциите
Зошто мирисот на свежи крофни буди среќни спомени од детството? И зошто одреден парфем може да нѐ потсети на болно раскинување? Научниците одговараат - затоа што мирисот е директно поврзан со нашата меморија и емоции. Оваа врска првпат ја воспоставил американскиот психолог Доналд Лерд во 1935 година.
Мирисите најпрво се „заробени“ од специјални олфакторни нервни клетки во нашиот нос. Овие клетки се протегаат нагоре од врвот на носот до центарот за обработка на мирис во мозокот. Оттука тие формираат директна врска со лимбичкиот систем на мозокот. Тука спаѓаат амигдалата, каде што се создаваат емоции, и хипокампусот, каде што се формираат сеќавањата.
Другите сетила, како што се видот и слухот, не се директно поврзани со лимбичкиот систем. Студија од 2004 година користела функционална магнетна резонанса за да покаже дека мирисите предизвикуваат многу посилен емоционален и мемориски одговор во мозокот отколку некаков визуелен знак.
Сетилото за мирис постојано се обновува
Можеме да ја изгубиме способноста за мирис поради повреда или инфекција, на пример, за време и по инфекција со ковид-19. Оваа состојба во повеќето случаи е привремена и се враќа во нормала во рок од неколку недели. Ова се случува затоа што на секои неколку месеци нашите миризливи нервни клетки умираат и се заменуваат со нови.
Мирисот е поврзан со менталното здравје
Околу 5 проценти од светската популација страда од аносмија - целосно губење на мирисот. Се проценува дека 15 до 20 проценти страдаат од делумно губење на мирисот, познато како хипосмија. Со оглед на тоа што губењето на мирисот често е примарен и долгорочен симптом на ковид-19, овие бројки веројатно ќе бидат повисоки по пандемијата.
Се покажало дека губењето на мирисот влијае врз нашите лични и општествени односи. На пример, тоа може да значи пропуштање заеднички искуства во уживањето во храната или предизвикување промени во сексуалната желба и однесување. Кај постарите луѓе, намалувањето на способноста за чувство на мирис е поврзано со поголем ризик од депресија, па дури и смрт, иако причината сè уште не е позната.
Губењето на мирисот може да помогне да се идентификуваат невродегенеративните болести
Делумно или целосно губење на мирисот често е ран показател за голем број невродегенеративни болести, вклучувајќи Алцхајмерова и Паркинсонова болест. Пациентите често пријавуваат губење на сетилото за мирис години пред да се појават симптомите во функцијата на телото или мозокот. Сепак, многу луѓе не се свесни дека го губат чувството за мирис. Постојат начини да се утврди дали имаме губење на мирис и до кој степен, на пример, во официјални центри за тестирање мирис или со самотестирање дома, што ја проценува способноста да се идентификуваат работи како кафе, вино или сапун.
Тренинг со мирис за враќање на сетилото
„Обуката за мирис“ се појавува како експериментална опција за третман на оваа дисфункција. За луѓето што го изгубиле мирисот за време или по инфекцијата со ковид-19 се покажало дека тренинзите за мирис ја подобруваат способноста за откривање и разликување мириси. Тренингот за мирис првпат бил тестиран во 2009 година во германска психолошка студија. Тоа вклучува шмркање силни мириси како што се цветни, цитрусни, ароматични или овошни мириси најмалку два пати на ден, за 10 до 20 секунди, обично во период од 3 до 6 месеци. Од учесниците се барало да се фокусираат на сеќавањето на мирисот. Се верува дека ова помага да се реорганизираат нервните врски во мозокот.
Извор: eklinika.telegraf.rs
Фото: Freepik