Откако администрацијата на Бајден ги повлече сите свои војници од Авганистан, американскиот просоцијалистички весник „Пиплс ворлд“ потсетува дека најдолгата американска војна има корени од терористичките напади на 11 септември сѐ до Студената војна и антикомунизмот.

Од ужасните настани на 11 септември, во Америка многу се зборуваше за очајната состојба на Авганистанците, сега под власт на теократските, диктаторски талибанци и улогата на Северната алијанса и другите талибански противници на кои Вашингтон смета во своите планови за регионот.

Улогата на Советскиот Сојуз во Авганистан во периодот од 1978 до 1989 година е главно неточна. Се зборува и за улогата на САД во зајакнувањето на муџахединските сили, вклучувајќи ги и талибанците, но таа улога најчесто се намалува, пишува весникот.

Но, речиси никој не зборува за напорите на Авганистанците во доцните 70-ти и 80-ти години да се ослободат од наследството на племиња и феудални територии и да започнат со изградба на модерна демократска држава. Или за улогата на Советскиот Сојуз долго пред 1978 година.

Некои основни информации помагаат да се расветли тековната криза. Авганистан беше геополитичка награда за градителите на империјата во 19 век, околу која се бореа царска Русија и Британската Империја. На крајот, Британија наметна полузависност на овој регион.


Од 1921 до 1929 година - кога реакционерните елементи, помогнати од Британците, го принудиле Аманулах да абдицира - Советите помогнале да се започнат проекти за економска инфраструктура, како што се електрани, водоснабдување, транспорт и комуникации. Илјадници авганистански студенти посетувале советски технички училишта и универзитети.

По присилното отстранување на Аманулах од власт, проектите биле затворени, но односите меѓу Советите и Авганистанците подоцна биле обновени.

Центарот за наука и култура бил изграден во Кабул како подарок од луѓето од Советскиот Сојуз. Кога муџахединските сили поддржани од САД ја презеле власта, институцијата била уништена. Во 80-тите биле изградени современи станбени згради со советска помош. Во текот на 60-тите години повторно биле започнати заеднички авганистанско-советски проекти, вклучувајќи го и Политехничкиот институт во Кабул - водечки образовен ресурс за инженери, геолози и други експерти во земјата. Ова се само некои примери за помошта на Советскиот Сојуз за Авганистан.

Авганистан не бил имун на политичките и социјалните превирања што ги карактеризирале земјите во развој во минатиот век. Од 20-тите години наваму, многу прогресивни струи се моделирале според искуството на СССР, каде што на територијата на поранешната Руска Империја се формирало ново, поправедно општество. Авганистан не бил исклучок. До средината на 60-тите, национално-демократските револуционерни струи се обединиле за да формираат Народна демократска партија (ПДП).

Во 1973 година, локалните буржоаски сили, помогнати од некои елементи на ПДП, го симнале од власт Мухамед Захир шах, кој владеел 40 години.


Во текот на 1980 и 1981 година имало значителен напредок: жените работеле во занаетчиски задруги, каде што првпат биле платени пристојно за својата работа и имале контрола врз парите што ги заработувале. Возрасните мажи и жени научиле да читаат. Жените работеле како експерти и имале водечки позиции во владата итн.

По 1978 година била присутна и советската помош за економски и социјални проекти на многу повисоко ниво, со нова повелба за авганистанско-советско пријателство и голем број нови проекти, вклучувајќи инфраструктура, рударство, здравствени услуги, образование и проекти во земјоделството. По декември 1978 година започнало воведувањето на советски војници, на барање на владата на ПДП, која била сѐ повеќе напаѓана од раселените феудални и племенски воени лидери, помогнати и од САД и од Пакистан.

По повлекувањето на советските трупи во 1989 година, владата на ПДП продолжила да функционира, иако со тешкотии, речиси три години.

Некаде под урнатините на денешниот разорен Авганистан постои семе што останува во срцата на луѓето кои знаат дека има подобра иднина за човештвото, дури и во најтешките времиња, заклучува весникот „Пиплс ворлд“.

Извор: Peoplesworld.org
Фото: Imgur