Човечкото тело е составено од 35-40 трилиони клетки. Помножете го тој број со 10. Ова е бројот на бактерии во вашиот цревен тракт - навистина жива и сложена средина. Научниците веруваат дека имаме бактерии од над 500 вида!

Автор: Д-р Димче Марковски, оториноларинголог во ЈЗУ Клиничка болница Битола

Терминот „пробиотик“ потекнува од грчкиот про, „за“ и биос, „живот“ и е колективно име за милијардите т.н. добри бактерии кои живеат во гастроинтестиналниот тракт - ГИТ. Интересно е што цревната флора на секој од нас е сосема уникатна. Корисните бактерии го поддржуваат процесот на распаѓање на храната и апсорбирање на хранливите материи. Во голема мера, можеме да кажеме дека ние не ја вариме храна - туку цревната флора. Пробиотиците што ќе ги најдете во комерцијалните додатоци се главно од родовите лактобацилус и бифидобактериум. Погледнете ја содржината на додаток на храна за пробиотици и ќе најдете нешто како Lactobacillus delbrueckii spp. Бугарикус, првото име е родот бактерии (Lactobacillus), второто - видот (delbrueckii), а третото - видот (булгарикус).

Што знаеме за ГИТ?

Површина: 250 m2 – втор најголем орган во телото
Основна функција:
Апсорптивна (нутритиенти од храна)
Протективна (одбрана од токсини, патогени бактерии и вируси)
Моталитет (туркање и мешање на цревната содржина од желудникот до анусот)
Одбрана од инфективни агенси (цревна микрофлора и имунолошки систем на цревна слузница)
Инервиран од 100 милиони неврони и повеќе од 20 невротрансмитери. Околу 70% од имунолошките клетки се лоцирани во цревата.

Што ги прави пробиотиците толку важни?

За да објасниме зошто пробиотиците се толку важни за нашето здравје, прво мора да ги разбереме функциите на цревната флора во човечкото тело. Во тенкото и во дебелото црево корисните бактерии ја контролираат популацијата на лоши бактерии, влијаат врз метаболизмот, варењето и целокупното здравје. Цревната флора игра клучна улога во одржувањето здрав имунолошки систем.
Добри бактерии исто така:
- се вклучени во синтезата на витамините Б и К.
- се поддршка на цревната перисталтика, го поддржуваат варењето и апсорпцијата на хранливи материи
- ги држат под контрола популациите на патогени бактерии и габи (како што се Candida albicans, итн.)
- произведуваат масни киселини со кратки вериги и полиамини
- произведуваат цитокини (клеточни сигнални молекули)

Човечкото тело е составено од 35-40 трилиони клетки. Помножете го тој број со 10. Ова е бројот на бактерии во вашиот цревен тракт - навистина жива и сложена средина. Научниците веруваат дека имаме бактерии од над 500 вида! Некои истражувачи одат уште подалеку, гледајќи ја цревната флора како посебен орган - микробиом.
Со оглед на долгиот список на здравствени придобивки што ги обезбедуваат овие мали организми, навистина е важно да ја одржиме цревната флора во оптимална состојба.
Пробиотиците, добиени преку храна или во форма на додатоци на храна, помагаат во регулирањето на цревната рамнотежа. Редовното внесување пробиотици помага при симптоми како гастроинтестинални грчеви, гасови, надуеност, гастроезофагеален рефлукс, нетолеранција на храна и алергии, гадење и повраќање.
Поради своите антиинфламаторни својства, пробиотиците ги ублажуваат симптомите на воспалително заболување на цревата (Кронова болест, улцеративен колитис), синдром на нервозно дебело црево и дерматитис.

Што ја нарушува рамнотежата на цревната флора?

Иако рамнотежата на цревната флора е релативно стабилна, под одредени услови може да се наруши (состојба наречена цревна дисбиоза). Најчестите причини за влошување на здравјето на цревната флора се: чести лекови, особено антибиотици, хормонална нерамнотежа (во стресни услови ослободуваме хормони што доведуваат до прекумерен раст на патогени бактерии), лоши навики во исхраната (прекумерна потрошувачка на шеќер, вештачки конзерванси, алкохол, рафинирана храна, прејадување, недоволно внесување влакна), агресивни медицински процедури, како што се зрачна терапија и хемотерапија, синдром на пропустливо црево (предизвикан од горенаведените фактори).
Една од најважните компоненти на цревниот екосистем е рамнотежата. Кога корисни бактерии растат во поволни услови, другите микроорганизми (лоши бактерии и габи) се под контрола. Кога рамнотежата е нарушена, тоа обично доведува до прекумерен раст на патогени микроорганизми и други компликации.

Како да добиете корисни бактерии

Во античко време луѓето ја зачувувале храната со ферментација. Во зависност од финалниот производ, постојат различни видови ферментација: алкохолна, млечнo-киселa, оцетнo-киселa, маслено-кисела итн.
Во срцето на овој процес се наоѓаат бактериите, кои кога ќе се ставаат во соодветни услови, почнуваат да се размножуваат. Пробиотиците се наоѓаат во „живата“ храна како јогурт, кефир, кисела зелка, ферментиран зеленчук, комбуха и многу повеќе. Традиционалното сушење на месо, исто така, вклучува процес на ферментација со вклучување на лактобацили (ова не важи за современите индустриски методи за сушење на месото). Ферментацијата не само што ги множи добрите бактерии, туку ги елиминира и повеќето ензимски инхибитори и токсични материи во храната. Кога житните култури, мешунките, семето и јатките се натопуваат или се оставаат да ферментираат, повеќето антиелементи се отстрануваат. Ова ја прави храната: полесно да се вари (на пример, луѓето со нетолеранција на лактоза го толерираат киселото млеко подобро отколку пресното млеко) побогата со минерали (ја намалува содржината на фитинска киселина, која ја блокира апсорпцијата на калциум, магнезиум, бакар, железо и цинк) побогата со протеини (ја намалува содржината на инхибитори на протеаза).
На ова додајте го фактот дека витаминот Б12 е производ за ферментација (т.е. ферментацијата не само што ја подобрува апсорпцијата на хранливите материи од храната туку создава и дополнителни). Важно е правилно да се чува пробиотската храна. Сите производи што содржат живи бактерии треба да се чуваат на ладно место, далеку од директна сончева светлина. Изложени на топлина, бактериите умираат (така што нема да најдете пробиотици во пастеризираните производи во мрежата на продавници).

Пребиотици

Човечкото тело не може да распаѓа и апсорбира пребиотици, но бактериите можат. Пребиотиците се олигосахариди (сложени јаглехидрати) - главно инулини и фруктоолигосахариди. Пребиотична храна се мешунките и житарките, овошјето (банана, боровинки, јагоди, малинки) и зеленчук (лук, кромид, праз, аспарагус, артичок). Друг вид пребиотик се галакто-олигосахаридите содржани во мајчиното млеко.

Покрај тоа што е многубројна, цревната флора е крајно подложена на надворешни влијанија. Влошувањето на околината и промените што се случуваат во еластичноста на нашето тело како резултат на стрес, недохранетост, антибиотици и имуносупресиви, недостиг на сон, бактериски инфекции буквално ги убиваат добрите бактерии во организмот. Да не се лажеме - пробиотиците не можат целосно да ја заменат цревната флора. Но, тие можат да помогнат во развојот на добри бактерии за да се одржи балансиран сооднос во организмот и да му помогнат на човекот да се чувствува поздрав, поубав и среќен.
Пробиотските бактерии во гастроинтестиналниот тракт се натпреваруваат со штетни бактерии, ги разградуваат хранливите материи, ја стимулираат гастроинтестиналната функција и помагаат за зајакнување на природниот имунитет. Погрешно е да се мисли дека еден вид пробиотични бактерии ги имаат сите позитивни ефекти наведени погоре бидејќи овие бактерии се разликуваат едни од други. Некои се поефикасни во елиминирање на штетните бактерии, додека други работат подобро за подобрување на гастроинтестиналната функција и/или регулирање на имунолошкиот систем. Пробиотиците можат да обезбедат ефективна поддршка на микробиозата на цревата, но само ако се внимателно избрани, тестирани и испитани.