Нова ѕвезда наскоро би можела да се појави на ноќното небо.

Станува збор за редок астрономски феномен што се случува приближно на секои 80 години, а наскоро повторно ќе бидеме сведоци на него. Имено, ѕвездата „Т Коронае Бореалис (T CrB)“, позната и како „Ѕвезда на пламенот“, која се наоѓа во соѕвездието „Корона Бореалис“, на околу 3.000 светлосни години од Земјата, се подготвува за спектакуларна експлозија позната како нова.

Бил Кук од Центарот за вселенски летови на НАСА забележал дека новата, кога ќе се случи, ќе биде нешто што ќе го паметиме.

„Т Корона Бореалис е невообичаена по тоа што не еруптира само еднаш. Тоа се случува приближно на секои 79 години - истакнал тој.

Ребека Хаунсел од НАСА изјавила дека експлозиите на нови ѕвезди се генерално толку слаби и далечни настани, што е тешко јасно да се идентификуваат.

- Ова ќе биде навистина блиску, со многу очи вперени во таа насока, па ќе можеме да проучуваме различни бранови должини и се надеваме дека ќе собереме податоци за да почнеме да ја разбираме структурата и специфичните процеси вклучени во неа - истакнала таа.

Што е нова и зошто ова е нешто посебно?

Станува збор за нова експлозија што се случува во бинарни ѕвездени системи во која бело џуџе - екстремно густа ѕвезда слична по големина на Земјата, гравитациски привлекува материјал од црвен џин, негов партнер во космичкиот танц. Во системот „T Коронае Бореалис“ белото џуџе има маса речиси еднаква на Сонцето, додека неговиот партнер, црвениот џин, е неколку пати помасивен, но многу поредок по структура. Белото џуџе влече маса од црвениот џин, а не обратно, бидејќи поради неговата екстремно мала големина и висока густина, има значително посилна површинска гравитација - гравитационата сила на белото џуџе е концентрирана на многу мала површина, па затоа е локално екстремно силна.

Како што материјалот од црвениот џин се акумулира на површината на белото џуџе, температурата и притисокот врз него се зголемуваат сè додека не се случи термонуклеарна експлозија. Но, за разлика од супернова, оваа експлозија не ја уништува ѕвездата, а циклусот може да се повтори.

„Т Корона Бореалис“ е редок пример за рекурентна нова, што значи дека нејзините експлозии се повторуваат во релативно кратки интервали. Нејзините експлозии се забележани во 1217, 1787, 1866 и 1946 година, а сега се очекува уште една.

Моментално, системот е во фаза позната како „предеруптивно затемнување“, што е пад на осветленоста што им претходи на ерупциите. Оваа фаза сугерира дека се приближува експлозија.

Експлодирачките ѕвезди се нарекуваат нови бидејќи пред пронаоѓањето на телескопот, тие можеле да се видат само со голо око по експлозијата - кога одеднаш ќе се појават како „нови“ ѕвезди на ноќното небо.

Кога и каде да се гледа?

Иако е тешко да се предвиди точниот датум на ерупцијата, астрономите веруваат дека тоа би можело да се случи во секое време во наредните месеци. НАСА најавува дека ова би можело да се случи во мај.

За набљудување, побарајте го соѕвездието „Норт Корона“, кое се наоѓа помеѓу светлите ѕвезди Арктур (во соѕвездието Воларе) и Вега (во соѕвездието Лира). Најдобро време за набљудување ќе биде неколку часа по зајдисонце, кога небото доволно ќе се затемни. Бесплатните апликации за астрономија за паметни телефони можат да ви помогнат да ги пронајдете овие објекти на небото.

Научно значење

Освен што е визуелно импресивен, овој настан ќе им овозможи на научниците да ја проучуваат акрецијата (процес во кој небесно тело гравитационо привлекува и собира материјал: гас, прашина или плазма од околината, честопати од блиско тело) и термонуклеарните експлозии во бинарни системи (тие се случуваат кога доволно водород од соседна ѕвезда акумулиран на бело џуџе е компресиран и загреан до точка каде што започнува спонтана фузија).

Собраните податоци ќе помогнат во разбирањето на еволуцијата на ѕвездите и динамиката на бинарните системи, што има пошироки импликации во астрофизиката.

Појавата на нова ѕвезда на ноќното небо е настан што ретко се доживува во човечкиот живот. Искористете ја можноста да обрнете внимание на небото во наредните месеци - можеби ќе бидете сведоци на еден од најимпресивните, но сепак ретки природни спектакли на нашето време.

Извор: index.hr

Фото: Freepik