На 29 март 1971 година се случило нешто без преседан во долгата историја на Католичката црква. Првпат, на јавни простори низ Ватикан се појави црвената петокрака - најпрепознатливиот симбол на комунизмот. Станува збор за ѕвездата на знамето на Социјалистичка Југославија, сино-бело-црвеното знаме што тој ден се веело низ центарот на државата со која управувал папата.

Причината била, како што нагласувале многу светски католички медиуми, еден од најважните настани за промовирање на мирот и соработката меѓу народите. Во посета на највисокиот верски авторитет пристигнал претседателот на СФРЈ, Јосип Броз-Тито, еден од најугледните светски државници. Тоа била прва официјална посета на еден комунистички лидер во Ватикан, но и прва официјална посета на еден Југословен во својство на шеф на држава.

За време на Втората светска војна, папата Пиј XII го примил Анте Павелиќ, но тоа не било државничка средба, туку приватна аудиенција бидејќи, за разлика од комунистичка Југославија, Ватикан никогаш не ја признал Независната Држава Хрватска.

Посетата на Тито траела два и пол часа, а неговиот разговор со папата траел 75 минути, подолго од која било средба на папата со друг светски државник дотогаш. Разговарале за актуелните политички и безбедносни предизвици во светот, особено за војните во Виетнам и на Блискиот Исток, како и за можностите за унапредување на односите меѓу Југославија и Светиот Престол.

Тие односи, уште од крајот на Втората светска војна, биле со тензии, несогласувања, па дури и отворено непријателство. Сè започнало со обвинувањата против хрватското католичко свештенство за соработка со усташкиот режим, за потоа да кулминира со апсењето, судењето и затворањето на загрепскиот надбискуп Алојзие Степинац. Кога папата Пиј XII го прогласил Степинац за кардинал во 1952 година, дошло до целосен прекин на дипломатските односи меѓу Ватикан и Југославија.

По речиси една деценија, односите почнале да се нормализираат, пред сè по иницијатива на двајцата папи - Јован XXIII и Павле VI. Католичката црква почнала не само да зборува, туку и со конкретни чекори да покажува дека е подготвена за промени. Така, на пример, изостанокот на демонстрации против Тито за време на неговата посета на Јужна Америка во 1963 година бил во голем дел резултат на циркуларно писмо од Ватикан до јужноамериканските бискупи со барање да влијаат врз антикомунистичките групи во своите земји.

Полни дипломатски односи меѓу Југославија и Ватикан биле повторно воспоставени во 1970 година

Иако Тито и папата Павле VI се сретнале во живо дури во март 1971, нивната комуникација траела неколку години. Во 1968 година размениле неколку писма, адресирани до „Светиот отец“ и „Неговата Екселенција, Маршалот и претседател на Југославија“, во кои пишувале за југословенската иницијатива за свикување голема меѓународна конференција за мир. Папата испратил порака во која ја поддржал иницијативата и дури размислувал Светиот Престол да учествува како набљудувач.

Истата 1968 година, во официјална посета на Ватикан бил и претседателот на југословенската влада, Мика Шпиљак. Посетата останала запаметена по неочекуваниот гест на папата Павле VI, кој при испраќањето на југословенската делегација извикал на хрватски: „Да живее Југославија!“

Важно е да се спомене дека посетата на Тито се случувала во време на кулминацијата на Хрватското пролетно движење, масовен политички и студентски протест за редефинирање на односите во рамките на СФРЈ.

Впечатливо е што во тој контекст изостанал јасен ангажман и поддршка од хрватската црква, како и осуда на репресијата врз хрватските интелектуалци. Тој молк, меѓу другото, треба да се гледа како резултат на новата реалност во односите меѓу Ватикан и Југославија.

Црквата, по којзнае кој пат, преку рационален и прагматичен избор на приоритети, покажала дека политиката за неа е уметност на можното. Затоа, во 1971 година единствениот можен избор, и во Ватикан и во Каптол, бил Јосип Броз Тито.
Извор: 24sata.hr
Фото: Wikipedia