Секоја година, сѐ повеќе и повеќе, добивате студенти од Македонија, но и од други држави од светот. Кој е рецептот за интернационализација на високото образование на кое може да студираат луѓе од различни краеви на светот?
Интернационализацијата на високото образование не е универзално решение за сите (one-size-fits-all), туку е стратешка долгорочна посветеност на отвореност, инклузија и академска извонредност. На Факултетот за општествени апликативни студии во Нова Горица, Словенија (ФУДШ), се фокусиравме на создавање академска средина која глобално е релевантна и локално е заснована. Ова подразбира нудење висококвалитетни програми на англиски јазик, осигурувајќи дека курикулумите одразуваат меѓународни перспективи и создаваат силен систем за поддршка на меѓународните студенти од апликација до дипломирање.
Исто така, активно работиме на градење партнерства со институции во странство, учествуваме во програми за мобилност и се вклучуваме во истражувања што ги преминуваат границите. Културната чувствителност и пријатната атмосфера се еднакво важни — сакаме нашите студенти од Македонија, Индија и од други места да се чувствуваат не само прифатени, туку навистина како дома.
Нашиот „рецепт“, ако може така да го наречам, е мешавина од академски квалитет, насочена комуникација, силна студентска поддршка и искрена посветеност на различноста. Кога студентите ќе видат дека го цениме нивното потекло, го поддржуваме нивниот успех и нудиме реални можности за раст, тие се желни да се придружат - и така почнува да расте една жива меѓународна заедница.
На крај, но не и најмалку важно, вреди да се спомене дека на ФУДШ, приоритет е да нудиме висококвалитетни, глобално релевантни програми достапни за студенти од различно потекло. Еден од клучните столбови на овој напор е нашата магистерска програма по интеркултурен менаџмент, специјално дизајнирана да ги подготви студентите да се снајдат во сложеноста на еден меѓусебно поврзан и културно хетероген свет. Програмата прави повеќе од само предавање за теорија на менаџментот - таа поттикнува критичка рефлексија, негува меѓукултурна компетентност и ги опремува студентите со практични вештини потребни за ефективна работа преку граници и култури.
Што најмногу ги интересира студентите од Македонија? Кои области, проекти, активности?
Во мојата улога, најтесно соработувам со докторанди и забележав дека оние што доаѓаат од Македонија се високо мотивирани, истражувачки ориентирани и длабоко ангажирани на теми што имаат и академска и практична релевантност. Нивните главни области на интерес имаат тенденција да се групираат околу стратешката комуникација, менаџментот, политиката и управувањето - честопати со силна интердисциплинарна и применета димензија.
Она што се издвојува е нивната посветеност на компаративните истражувања. Тие не се заинтересирани само за проучување на политиките и системите во странство, туку и за идентификување на најдобрите практики што можат значајно да се пренесат или приспособат на нивниот домашен контекст. Многу од нив се водени од желбата да придонесат за позитивни промени во нивните заедници, институции или сектори дома - без разлика дали тоа е преку подобрување на процесите на управување, подобрување на стратегиите за јавна комуникација или зајакнување на организациското управување.
Во однос на активностите, тие често се желни да се вклучат во меѓународни истражувачки проекти, конференции и можности за објавување. Активно бараат академски средини каде што се охрабруваат критичкото размислување и иновациите и каде што може да разменуваат идеи со колеги од различно потекло. Оваа силна ориентација кон истражување фокусирано на решенија ги прави одлични придонесувачи и во академските дискусии и во развојот на практични политики, а на ФУДШ сме горди што ги поддржуваме на тоа патување.
Како Факултет сте познати и по реализацијата на многу практични проекти, односно преточување на теоретското во практично знаење. Како го правите тоа?
На ФУДШ цврсто веруваме дека теоријата треба да ја информира практиката и обратно. Нашиот пристап во голема мера е насочен кон истражување, но исто така и кон пракса. Ова значи дека нашата академска работа е тесно поврзана со реалностите и предизвиците на денешниот свет.
Активно ги вклучуваме нашите студенти од сите нивоа, од додипломски до докторски студии, во применети истражувачки проекти, соработки со јавни институции, невладини организации и меѓународни организации. На пример, студентите може да работат на студии на случај, да спроведуваат теренски истражувања или да бидат коавтори на анализи на политики што се однесуваат на специфични општествени потреби. Во многу од нашите програми практичните задачи се составен дел од наставната програма не како додаток, туку како основен метод на учење.
Членовите на нашиот факултет, исто така, водат или учествуваат во развојни проекти, а особено се важни проектите Интерег (Interreg) и Еразмус+ Жан Моне (Erasmus+ Jean Monnet) кои се занимаваат со широк спектар на теми - од иновации до туризам, културни и креативни индустрии до културно наследство. Студентите секогаш се поканети да придонесат. Таквиот пристап помага да се премости јазот меѓу училницата и општеството и ги подготвува студентите да го применат своето знаење на значаен начин по дипломирањето.
Колку новите алатки од вештачката интелигенција им помагаат на студентите и професорите при реализацијата на своите научни и практични трудови?
Кога зборувам за улогата на вештачката интелигенција во високото образование, сакам да дадам пример за вештачка интелигенција која се појавува во образованието како непоканет гостин кој не само што донесе грицки, туку и почна да држи предавање. Еден ден, ние, наставниците, оценуваме есеи; следниот ден, студентите поднесуваат текстови напишани од вештачка интелигенција, наведувајќи извори за кои дури и не сме слушнале.
Да бидеме искрени, поголемиот дел од академската заедница не го пречека овој „нов колега“ со раширени раце. За многу наставници, се чинеше дека работите се променија преку ноќ. Моравме да си поставиме неколку непријатни прашања: Ако вештачката интелигенција може да генерира солиден труд за 10 секунди, што точно е повторно мојата работа? И како да предавам критичко размислување во свет каде што учениците можат да го аутсорсираат своето размислување?
Но, шегите настрана, вештачката интелигенција донесе и огромен потенцијал. Може да заштеди време, да поддржи истражување, да помогне студентите да ги надминат бариерите, дури и да ја поттикне креативноста кога се користи мудро. Вистинскиот предизвик не е да се забрани или да се плашиме од неа, туку да научиме како да живееме со неа, да работиме со неа и да предаваме преку неа - идеално без да го изгубиме умот или чувството за цел по патот.
Поради оваа причина, на ФУДШ активно ги модернизираме нашите наставни практики за да одговориме на еволуирачката улога на вештачката интелигенција во образованието. Наместо да применуваме политика „една големина за сите“, избравме флексибилен и промислен пристап: нашите членови на факултетот наскоро ќе добијат јасни упатства што ќе им помогнат да донесат информирани одлуки за тоа како да ја интегрираат вештачката интелигенција во нивните курсеви. Во зависност од целите на учењето, наставниците ќе можат да одлучат дали да ја ограничат употребата на вештачка интелигенција, активно да ја поттикнат или дури да посветат време на учење на учениците како одговорно да ги користат алатките за вештачка интелигенција во истражувањето и академското пишување. Оваа автономија, во комбинација со институционална поддршка, ќе овозможи да го одржиме академскиот интегритет, а воедно ќе ги подготвиме учениците за иднина каде што вештачката интелигенција ќе биде природен дел од нивниот професионален и интелектуален сет алатки.
На крајот на краиштата, остануваме посветени на тоа да им помогнеме и на нашите наставници и на студентите да ја разберат важноста на етички и транспарентно користење на алатките за вештачка интелигенција. Не станува збор само за знаење што можат да направат овие алатки, туку и за тоа како и кога да се користат одговорно. Сакаме нашата академска заедница да остане љубопитна за можностите, свесна за ограничувањата и, пред сè, заснована на критичко размислување и интегритет, без разлика со која технологија ќе изберат да се вклучат.
Која е иднината на високообразовните институции во процесот на едукација на младите генерации?
Разговаравме за вештачката интелигенција и промените што ги доживуваме, само да додадеме дека и покрај сите брзи технолошки достигнувања што го обликуваат образованието денес, суштината на она што го правиме останува непроменета. Во својата суштина, образованието е негување на критичкото размислување и одржување на интегритетот - вештини што ниедна технологија не може да ги замени. Бидејќи иако вештачката интелигенција може да помогне во пишувањето есеј, дефинитивно нема да ви помогне да се расправате со вашиот професор кога сте заборавиле да прочитате!
Бидејќи вештачката интелигенција го трансформира начинот на кој се пристапува и се создава знаењето, институциите мора да се фокусираат на негување вештини за критичко размислување што овозможуваат студентите да ги преиспитуваат, анализираат и контекстуализираат информациите, наместо пасивно да ги консумираат. Еднакво важно е и поттикнувањето на академскиот интегритет - учење студентите одговорно да ја користат вештачката интелигенција, да ги разберат нејзините граници и да ја ценат вредноста на оригиналната мисла и искрената наука.
На овој начин, високото образование не само што ќе преживее, туку и ќе напредува, станувајќи простор каде што ќе соработуваат технологијата и човековата процена. Институциите ќе ги оспособат студентите да бидат во чекор со промените и да ја обликуваат иднината со мудрост, креативност и интегритет.
На крајот, како успевате да ги комбинирате професорската функција, продеканската функција, проектите и, секако, приватниот живот?
Балансирањето меѓу улогите на доцент, продекан, раководител на проект и приватниот живот е дефинитивно предизвик и нема да се преправам дека е секогаш лесно! За мене, сè се сведува на внимателно одредување приоритети, добро управување со времето и тим за поддршка и на работа и дома. Се обидувам да се фокусирам на она што навистина е важно секој ден, да делегирам кога е можно и да одржувам јасни граници за да го заштитам моето лично време.
Апсолутно клучен дел од оваа рамнотежа е да имате посветени колеги кои, со текот на времето, стануваат повеќе од колеги; стануваат пријатели и вистински систем за поддршка. Нивната соработка и разбирање овозможуваат многу полесно справување со зафатените периоди и сложените проекти.
Секако, помага да се биде страстен за работата; кога искрено верувате во она што го правите, полесно е да останете мотивирани и да најдете енергија да „жонглирате“ со сè. И научив дека одвојувањето време за надополнување на енергијата надвор од работата не е луксуз, туку неопходност. На крајот на краиштата, тоа ме прави подобар наставник, лидер и колега.