Кина поседува повеќе од 80 отсто од глобалните капацитети на фотоволтаичната индустрија и повеќе од 90 отсто од главните компоненти, а Европа беше технолошки лидер во таа област. Експертите нагласуваат дека е неопходно ЕУ што поскоро да развие сопствени индустриски синџири на вредности во овој сектор, за што е потребна силна поддршка на ниво на Унијата и нејзините членки, а како добар пример ги наведуваат САД. Во соработка со германскиот институт „Фраунхофер“, еден од овие синџири би можел да се појави и во близина на Шибеник, Хрватска.

Додека Европската Унија урива рекорди во инсталираните соларни панели - ЕУ, всушност, стана најбрзорастечкиот извор на електрична енергија: од пазарот веќе некое време пристигнуваат вести за стотици банкроти во европската фотоволтаична индустрија и катастрофални прогнози за нејзин можен колапс доколку не се донесат заштитни мерки и стимулации.

Заднината на драмата не е некоја мистерија: соларните панели сега се достапни од Кина по многу ниски цени, каде што индустријата е многу субвенционирана. Според неодамнешната анализа на европскиот аналитички центар „Бругел“, 95 отсто од панелите што се користат во ЕУ доаѓаат од Кина, а оние што се произведени, на пример, во Германија, се за 40 отсто поскапи од кинеските. Во исто време, во Европа, соларните панели главно се произведуваат од увезени компоненти од Кина.

Како што велат експертите од областа, зависноста станала речиси апсолутна. Кина моментално поседува повеќе од 80 проценти од глобалните капацитети на фотоволтаичната индустрија, а истовремено повеќе од 90 проценти од главните компоненти доаѓаат од таа земја, или од други земји каде што е тоа производство во сопственост на Кина.

Тоа е парадокс бидејќи Европа беше технолошки лидер во таа област, истакнал Марко Лончаревиќ, советник на директорот на компанијата „Валис соларис“, која минатата година најавила голем индустриски фотоволтаичен проект кај Шибеник.

Заедно со експерти од германскиот Институт „Фраунхофер“ (Институт за системи за соларна енергија), кој е главен стратешки партнер на „Валис соларис“, тој нагласува дека е неопходно ЕУ да развие сопствени индустриски синџири на вредност, кои ќе ги вклучуваат сите клучни компоненти инкорпорирани во финалниот производ, што значи вертикално интегриран синџир.

Наскоро се очекува да се распише тендер за откуп на земјиште во индустриската зона во Шибеник, за првите 50-60 хектари, но очигледно редоследот на инвестициите ќе биде обратен.

- За ова мораме многу брзо да ја донесеме конечната одлука со оглед на тоа што на тендерот треба да се пријавиме со конкретен бизнис-план, за чија реализација издаваме многу сериозни гаранции - тврди Лончаревиќ.

За двата индустриски синџири им се потребни околу 300 хектари, но тоа во моментов не е достапно. Тој објаснува дека доколку започнат проект со водород и синтетички горива, „износот на инвестицијата би бил нешто поголем од планираниот, додека влијанието врз вработувањето би било помало, со оглед на тоа што не се работи за процесна индустрија и дека нивото на автоматизација на постројките е исклучително високо. Инвестицијата во областа на фотоволтаиците би започнала веднаш штом ќе се обезбедат дополнителни области за развој, како што е предвидено во договорот на компанијата „Валис соларис“ со градот Шибеник, потпишан на крајот на минатата година.

Како го прават тоа Американците

Навраќајќи се на поширокото прашање - дали и како фотоволтаичната индустрија може да опстане во ЕУ - Лончаревиќ и Себастијан Нолд од Институтот „Фраунхофер“ сметаат дека треба да се внимава како реагираат САД во овој сектор. Покрај брзото воведување тарифи во секој загрозен сектор, САД промовираат многу силен и сеопфатен модел на стимулирање наречен ИРА (Закон за намалување на инфлацијата).

- Колку може да биде брз и интензивен ефектот на ваквата рамка за стимулирање на инвестициите, најдобро се гледа во случајот со европскиот производител на фотоволтаични ќелии и модули – „Мејер Бургер“. Имено, како резултат на новонастанати околности на европскиот пазар, „Мајер Бургер“, како и многу други, реши веднаш да ги запре неодамна изградените производствени капацитети во Фрајберг, Германија, и да развие уште поголеми капацитети на територијата на американската држава Колорадо (почетен капацитет за производство на фотоволтаични ќелии од 2 гигавати). Им беше доделен многу широк пакет на стимулации до 1,4 милијарди долари, што може да се искористи од почетокот на производството во 2024 година до крајот на 2032 година. Дополнително, 90 милиони долари обезбеди градот Колорадо Спрингс преку даночни олеснувања, директна поддршка, намалени цени за струја и вода, додека 300 милиони долари беа обезбедени од Министерството за енергетика преку аванси, врз основа на договори за набавка на финални производи - истакнува Лончаревиќ.

Прашање на економска безбедност и геополитичка ранливост

Сметаат дека Европската Унија продолжува да има значајни научни и истражувачки капацитети на глобално ниво, кои имаат многу конкретни и значајни достигнувања, а фотоволтаичната индустрија има стратешко значење за сите членки. Како такво, забележуваат тие, не треба да зависи од милоста на производителите, односно клучните добавувачи од Кина или дури и од Соединетите Американски Држави.

Конечно, да се додаде и тоа дека ЕУ планира големо зголемување на инсталираниот соларен капацитет до 2030 година - од сегашните 263 гигавати на речиси 600 гигавати, а како што пишуваат аналитичарите од аналитичкиот центар „Бругел“, ако ништо не се промени, тоа проширување ќе се базира речиси исклучиво на соларните панели увезени од Кина, а таквата зависност е загрижувачка од аспект на економска безбедност, како и од геополитичка ранливост.

Извор: Forbes.n1info.hr

Фото: Freepik