Колку повеќе се оддалечувате од екваторот, толку се пониски просечните температури. Тоа е главна причина зошто Северниот и Јужниот Пол се едни од најстудените места на Земјата, додека многу од најжешките пустини се концентрирани во близина на центарот на планетата.
Но, таа логика не важи за делови од Западна Европа. На пример, просечната јануарска максимална температура во Лондон е 8,3 Целзиусови степени, но Калгари, Алберта, 7.100 километри западно од Лондон, има просечна јануарска максимална температура помала од 1 Целзиусов степен. И двата града се наоѓаат на речиси иста географска ширина: Лондон се наоѓа на 51,5 степени, а Калгари е на географска ширина од 51 степен, што значи дека се на приближно еднакво растојание од екваторот.
Овие градови не се единствени. Њујорк и Мадрид се наоѓаат на приближно иста географска ширина, но просечната максимална температура во Мадрид во јануари е околу 10 Целзиусови степени, во споредба со 4,4 Целзиусови степени во Њујорк. Ако се најдете во Виена, Австрија, во средината на јануари, просечната максимална температура би била околу 2,8 Целзиусови степени, но ако отидете околу 7.200 км западно, и покрај разликата во јазикот и храната, ќе се најдете во Гранд Форкс, Северна Дакота, каде што просечната јануарска температура е -8,3 Целзиусови степени.
Севкупно, просечната јануарска температура за Соединетите Држави во 2024 година била околу 0 Целзиусови степени, но просечните температури во голем број земји низ Западна Европа биле повисоки: Германија во просек имала 1,5 степен, Обединетото Кралство во просек имало речиси 3,8 степени и Шпанија во просек имала 8,4 Целзиусови степени во јануари 2024 година.
Па зошто некои западноевропски градови имаат поблаги зими од оние во деловите од Северна Америка ако делат иста географска ширина?
- Клучна причина е системот на океански струи во Атлантикот, што носи топлина од тропските предели кон Европа. Ако замислите шпорет на дрва во вашата куќа, тој влече ладен воздух кон топлината. Тој се крева и циркулира. Тоа е она што се случува во поголемиот дел од светските океани - вели Бен Моат, раководител во одделот за физиката на отворениот океан во Националниот океанографски центар, Велика Британија.
Тој систем се нарекува Атлантска меридијална обртна циркулација (AMOC), мрежа од океански струи што се протегаат низ Атлантскиот Океан. Работи како масивна транспортна лента што движи 17 милиони кубни метри вода во секунда и 1,2 петавати топлина, приближно количината на топлина што ја испуштаат милион електрани што работат истовремено.
- Огромната количина топла вода што брза кон северната хемисфера, исто така, ја загрева атмосферата. Потоа преовладуваат ветровите, познати како западни ветрови, кои дуваат од запад кон исток и го носат топлиот океански воздух кон внатрешноста, како грејач со помош на вентилатор. Западните ветрови се особено силни во зима, што помага да се создаде убава топла зимска клима во Југозападна Англија - изјавил Дејвид Торнали, професор по океанска и климатска наука на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Океаните, Голфската струја и млазниот тек
Европскиот континент е потопол затоа што е релативно тесен и опкружен со вода. Самото тоа што е покрај океан прави голема разлика затоа што водата може да складира многу топлина. Таа се акумулира во лето, а потоа се ослободува во атмосферата во зима. Затоа местата покрај океанот вообичаено имаат поблаги зими отколку местата во средината на континентот, објаснуваат експертите.
Умерената клима во поголемиот дел од Европа можеби нема да трае вечно, особено затоа што екстремните временски услови стануваат сè почести со климатските промени. Питер Дитлевсен, физичар и професор на Институтот „Нилс Бор“ при Универзитетот во Копенхаген, е коавтор на труд од 2023 година во кој предупредува дека AMOC - кој е клучен за регулирање на глобалната клима, не само на Европа - би можел да пропадне поради климатските промени предизвикани од човекот помеѓу сегашноста и 2095 година, што е многу порано од претходните предвидувања.
Извор: livescience.com
Фото: Freepik