Кога ќе помислите на „супермоќ“, веројатно ви доаѓаат на ум слики од херои како Спајдермен, Ајронмен или Тор. Но, научници од Универзитетот во Јута тврдат дека и нашата ДНК содржи гени кои кријат „супермоќ“, само треба да ја „разбудиме“.

Првичните истражувања на човечкиот геном покажуваат дека цицачите кои хибернираат се потпираат на одредени гени за да го приспособат својот метаболизам на оваа состојба на ниска енергија. Научниците откриле дека и луѓето ги имаат истите гени, но тие треба да се активираат.

- Хибернацијата нуди цел спектар на биометриски значајни видови „супермоќ“ - вели Кристофер Грег, главен автор на истражувањето, кој е и професор по човечка генетика на Универзитетот во Јута.

Тој и неговиот тим се надеваат дека овие „заспани“ гени би можеле да бидат клуч за лекување болести како дијабетес.

Како пример, тој посочи дека веверичките ја користат отпорноста на инсулин за да се здебелат пред хибернација, но ја „исклучуваат“ кога почнува хибернацијата. Разбирањето како функционира овој „приклучувач“ може да помогне во лекувањето дијабетес тип 2.

Покрај тоа, животните што хибернираат го штитат својот нервен систем и клетките од недостиг на кислород и намален проток на крв. Грег смета дека ова знаење може да помогне за поефикасно лекување или дури спречување мозочен удар.

Хибернацијата како пат кон здравјето

Во две истражувања објавени од Грег и неговиот тим биле идентификувани клучни „приклучувачи“ што контролираат гени поврзани со хибернацијата. Истражувањата биле спроведени на глувци кои, иако не хибернираат, можат да влезат во летаргична состојба со намален метаболизам и телесна температура по најмалку шест часа глад.

Научниците ја користеле КРИСПР-техниката за уредување на гени за да создадат глувци кај кои е исклучен (деактивиран) еден од пет посебни делови наречени ЦИС - регулаторни елементи. Овие ЦИС-елементи не го кодираат самиот протеин, туку дејствуваат како „контролни точки“ кои одлучуваат кога и колку еден ген ќе се активира. Со исклучување на овие елементи, научниците можат да го променат начинот на кој се вклучуваат гени кои ја контролираат работата на важни биолошки процеси во организмот.

ЦРЕ-елементите кои се цел на истражувањето се наоѓаат блиску до генски кластер наречен „локус поврзан со телесна тежина и дебелина“, кој постои и кај луѓето. Варијантите на гени во овој кластер се поврзани со зголемен ризик од дебелина и сродни здравствени проблеми. Општо е познато дека овој локус е важен за контрола на метаболизмот, трошењето на енергија и телесната тежина. Отстранувањето на ЦРЕ-елементите довело до промени во тежината на глувците, брзината на метаболизмот и нивното однесување при барање храна.

Отстранувањето на еден ЦРЕ-елемент (наречен E1) кај женките глувци довело до зголемување на телесната тежина при исхрана богата со масти, во споредба со контролната група со недопрена ДНК. Отстранувањето на друг ЦРЕ-елемент (наречен E3) влијаело врз однесувањето при барање храна кај мажјаците и женките, особено на начинот на кој ја барале скриената храна.

Ова укажува дека постојат значајни разлики во процесите на барање храна и донесување одлуки меѓу хибернатори и нехибернатори, објаснува Грег.

Сепак, тој нагласува дека многу прашања остануваат неодговорени, на пример, зошто ефектите од генската промена се различни кај женските и машките глувци. Исто така, не е јасно како промените во однесувањето при барање храна кај глувците би се манифестирале кај луѓето.

Затоа, тимот планира да истражува што ќе се случи ако се избришат повеќе од еден ЦРЕ-елементи поврзани со хибернацијата кај глувците.

Грег верува дека активирањето на човечките „гени за хибернација“ би можело да се постигне со лекови, што би им овозможило на луѓето да ги искористат предностите на хибернацијата без да мора навистина да хибернираат.

Извор: Livescience.com
Фото: Freepik