Кина во моментов е убедливо водечки загадувач на планетата во однос на емисиите на јаглерод диоксид. Сепак, следењето на емисиите на јаглерод диоксид само по метрички тони, можеби не го осветлува целосно проблемот со загадувањето. Контекстот е важен, вели хемискиот инженер Роберт Рејпиер.
Тој предлага да ги разгледаме емисиите по глава на жител и продуктивноста во емисиите на јаглерод диоксид, т.е. колкав е нивниот економски резултат од секој тон емитиран CO₂ еквивалент.
Кој е во топ-10
Рејпиер потсетува дека истите 10 земји го водеа списокот на најголемите светски емитери на јаглерод диоксид во 2024 година. Само Канада и Јужна Кореја ги сменија местата на дното на табелата. Овие 10 земји се одговорни за речиси 70% од вкупните глобални емисии на јаглерод диоксид. Но, не сите нивни емисии се исти. Од тоа, уделот на Кина е дури 30,7%.
1.Кина
2. САД
3. Индија
4. Русија
5. Јапонија
6. Иран
7. Индонезија
8. Саудиска Арабија
9. Јужна Кореја
10. Канада
-Кина е одговорна за повеќе емисии од следните четири земји заедно. И покрај значителните инвестиции во обновливи извори на енергија, емисиите на Кина сè уште растат, во просек 1,8% годишно во текот на изминатите десет години - вели Рејпиер.
Исто така, Кина заработува само 1,5 долари по килограм испуштен јаглерод диоксид. Многу помалку во споредба со САД и Јапонија, но и со други развиени и поефикасни економии. Од друга страна, Кина испушта 8,9 тони по глава на жител, што е многу помалку од нејзините поразвиени конкуренти. Но, многу повеќе од другите земји во развој.
Важни разлики
САД се втор најголем загадувач со удел од 12,5% во глобалните емисии. Сепак, Рејпиер заклучува дека е позитивно што оваа земја ги намалува емисиите за еден процент годишно. Покрај тоа, таа е исто така многу ефикасна кога се гледа остварениот БДП во однос на килограм испуштен јаглерод диоксид. Сепак, статистиката по глава на жител е исто така неповолна со 15 тони што просечниот Американец ги испраќа во воздухот.
Перформансите на треторангираната Индија првенствено се рефлектираат во фактот дека е земја во развој, има големо население, се индустријализира и сака да извлече милиони луѓе од сиромаштија. Затоа тие бараат пофлексибилни цели во преговорите за климата.
Рејпиер, исто така, го посочува примерот на Саудиска Арабија со највисоки емисии по глава на жител на листата - 20,9 тони - иако произведува само 1,8% од глобалните емисии. Постојат неефикасности, а високите емисии доаѓаат од енергетските субвенции, зависноста од нафта и енергетски интензивниот начин на живот.
Иако некои развиени земји се многу ефикасни во производството во однос на количината на гасови што ги испуштаат, аналитичарите веруваат дека тие со право се најпогодени од климатските договори и обврски, бидејќи досега најмногу придонеле за загадувањето. Исто така, од нив најмногу се очекува финансиски да им помогнат на земјите во развој да се справат со климатските промени.
Кој е најголем загадувач од 19 век
На пример, САД се одговорни за 24% од сите емисии на CO₂ во атмосферата од 19 век.
И тие дефинитивно се првите. Иако Кина сега е најголемиот загадувач на планетата, дури од 2023 година се искачила на второто место на листата на најголеми забележани испуштачи на јаглерод диоксид, во однос на почетокот на индустријализацијата во 19 век.
Брзината со која Кина ја достигнува Европа е исто така интересна. На почетокот на 1990-тите, Кина беше на околу 40% од количината што ја испуштаа сегашните членки на ЕУ до тој момент. До 2015 година достигна 80% и сега е пред неа.
ЕУ сега е трета по историски „придонес“. Далеку зад нив се Русија, Бразил, Индија и Велика Британија.
Сепак, историскиот придонес на Кина во глобалното затоплување во моментов е многу помал од оној на Америка. Количините што ги испуштаат САД се сè уште околу 70% повисоки од оние на Кина. Аналитичарите проценуваат дека Кина ќе продолжи да биде најголемиот загадувач на планетата во текот на овој век.
Кој ќе ја достигне целта прв?
Но, ако намалувањето на емисиите и воведувањето на обновливи извори на енергија продолжат со ова темпо, Кина можеби нема да ја загрози Америка до крајот на овој век. Додека САД и ЕУ почнаа да ги намалуваат емисиите во првата деценија од овој век и се во тренд на опаѓање, Кина ќе почне да постигнува таков тренд дури сега. Проценките се дека тоа ќе биде побрзо. ЕУ треба да достигне нулта емисија од фосилни горива, цемент, користење на земјиште и шуми во текот на 60-те години од овој век, а САД и Кина во текот на 80-тите.
И Рејпиер се обидел да пресмета колкав бил придонесот на САД. Ако целиот американски „придонес“ на јаглерод диоксид чудесно исчезне од атмосферата, тој проценува дека нивото на загадување на Земјата ќе се врати на нивото од крајот на 1990-тите.
-Тоа е моќен потсетник дека јаглерод диоксидот не исчезнува сам од себе. Тој се акумулира со текот на времето, создавајќи ефект на наследство што денешните климатски политики мора да го решат. И дополнително нагласува зошто историската одговорност, покрај сегашните емисии, е клучна тема во меѓународните разговори за климата - истакнува Рејпиер.
Извор: forbes.n1info.rs
Фото: Freepik