Новата листа со најопасните парчиња вселенски отпад во ниската Земјина орбита е претежно составена од ракетни остатоци постари од четвртина век, првенствено отфрлени делови од ракети кои биле оставени во вселената по завршувањето на мисиите.

- Објектите оставени пред 2000 година сè уште претставуваат најголем дел од проблемите - вели Дарен Мекнајт, главен автор на труд презентиран неодамна на Меѓународниот астронаутички конгрес во Сиднеј.

Топ-50 во вселенскиот отпад

Дури 76 % од објектите на неговата листа топ-50 биле лансирани во минатиот век, а 88 % од нив се тела на ракети. Овие објекти, кои се движат со брзина од речиси 8 километри во секунда, најверојатно ќе создадат дополнителен вселенски отпад преку судири со други фрагменти. Евентуалниот судир би можел да предизвика каскадна серија на судири, познато како Кеслеров синдром, што би можело да ја задуши ниската Земјина орбита. Поради оваа причина, Мекнајт и колегите се обидуваат да ги идентификуваат најопасните парчиња вселенски отпад, на кои би можеле да се фокусираат напорите за „чистење“ на орбитата.

Идентификуваните 50 објекти се наоѓаат во сообраќајниот дел од ниската Земјина орбита, на надморски височини помеѓу 700 и 1.000 километри. Анализата покажува дека Русија и Советскиот Сојуз ги предводат „прекршителите“ со 34 објекти на таа листа, по што следуваат Кина со десет, САД со три, Европа со два и Јапонија со еден објект. Руските ракети „СЛ-16“ и „СЛ-8“ се најголемите прекршители и заедно зафаќаат 30 од 50. места на листата.

Најновата листа е, всушност, ажурирање на претходната работа на авторот од 2020 година, но оди чекор понатаму со анализа на ефектот од отстранувањето на најопасните објекти. Според Мекнајт, ако сите 50 најопасни објекти се отстранат, вкупниот потенцијал за создавање нови остатоци во ниската Земјина орбита би се намалил за 50 %. Отстранувањето само на првите десет објекти би го намалило ризикот за 30 %.

Загрижувачки нови трендови

И покрај меѓународните упатства, се појавуваат загрижувачки нови трендови.

- Од 1 јануари 2024 година имаше 26 ракетни тела напуштени во ниската Земјина орбита кои ќе останат таму повеќе од 25 години - предупредува Мекнајт.

25-годишното упатство е препорака од Меѓународната комисија за координација на вселенски отпад, која налага остатоците да се остават во орбитата доволно ниско за атмосферскиот отпор да ги повлече назад во тој период.

Иако американските и европските вселенски политики бараат од вселенските компании да се придржуваат до тоа правило, Кина често ги напушта горните фази на своите ракети во орбитата. Во изминатите 21 месец Кина лансира 21 од 26. нови опасни ракетни тела, секое со просечна маса од повеќе од четири тони. Се очекува овој тренд да продолжи со оглед на плановите на Кина да распореди две мегасоѕвездија од сателити. Преостанатите пет нови опасни објекти беа лансирани од САД (две), Русија (еден), Индија (еден) и Иран (еден).