Климатската криза ги топи ледените капи и глечерите низ целиот свет, а една од неочекуваните последици би можела да биде бран од моќни и експлозивни вулкански ерупции, предупредува нова научна студија. Како што мразот се повлекува, огромниот притисок врз подземните магматски комори се намалува, драматично зголемувајќи ја веројатноста за ерупции.
Овој феномен веќе е забележан во Исланд, остров кој се наоѓа на спојот на тектонските плочи, но истражувањето спроведено во Чиле е првото што потврдува дека слично зголемување на вулканската активност се случило на континентите од крајот на последната ледена доба.
Најголемиот ризик се крие во Антарктикот
Научниците предупредуваат дека најголемата опасност од повторно будење на вулканите го загрозува Западен Антарктик, каде што најмалку 100 вулкани се скриени под огромна ледена покривка. Со оглед на тоа што глобалното затоплување, поттикнато од согорувањето на фосилни горива, неумоливо го топи мразот, многу е веројатно дека тој целосно ќе се повлече во наредните децении и векови.
Иако вулканските ерупции можат да ја изладат планетата на краток рок со исфрлање честички што ја рефлектираат сончевата светлина, долгорочниот ефект е спротивен. Честите и моќни ерупции ослободуваат огромни количини стакленички гасови, како што се јаглерод диоксид и метан, во атмосферата. Ова би можело да создаде опасен маѓепсан круг: повисоките температури го топат мразот, што предизвикува повеќе ерупции, кои пак ја загреваат планетата уште повеќе.
Што открија научниците во Андите?
- Како што глечерите се повлекуваат поради климатските промени, нашите наоди сугерираат дека вулканите ќе еруптираат почесто и експлозивно - вели водечкиот автор Пабло Морено-Јегер од Универзитетот во Висконсин-Медисон.
Неговиот тим го спроведе истражувањето, презентирано на Конференцијата за геохемија Голдшмит во Прага, кампувајќи високо во Андите, опкружени со активни и неактивни вулкани. Тие се фокусираа на вулканот Мочо-Чошуенко, каде што беа во можност да ја реконструираат неговата историја со анализа на карпи. Користејќи радиометриско датирање, тие ја утврдија староста на карпите формирани пред, за време и по последната ледена доба, кога патагонискиот леден покрив бил дебел дури 1.500 метри.
Податоците недвосмислено покажаа дека огромната маса мраз ги потиснувала ерупциите илјадници години (пред помеѓу 26.000 и 18.000 години). Ова овозможило огромен резервоар на магма да се акумулира на длабочина од 10 до 15 километри. Кога мразот почнал да се топи пред околу 13.000 години, притисокот одеднаш паднал. Гасовите во стопената карпа се прошириле, што довело до серија експлозивни ерупции.
- Откако мразот се стопил, вулканот не само што почнал да еруптира многу почесто, туку го променил и својот хемиски состав - објаснува Морено-Јегер.
Додека ерупциите биле придушени од мраз, магмата ги стопила околните карпи на Земјината кора, правејќи ја погуста, повискозна и значително поексплозивна откако притисокот се ослободил.
- Нашата студија покажува дека овој феномен не е ограничен само на Исланд, туку многу веројатно може да се појави на Антарктикот, но и во други региони како што се делови од Северна Америка, Нов Зеланд и Русија, кои сега бараат наше целосно научно внимание - заклучил тој.
Глобален феномен што бара итно истражување
Иако одамна е познато дека глобалната вулканска активност се зголемила за два до шест пати по повлекувањето на мразот на крајот од последната ледена доба, чилеанската студија е една од првите што детално го објаснува механизмот на овој процес. Сличен феномен е забележан и со анализа на карпи во Источна Калифорнија во 2004 година.
Научниците истакнуваат дека врската помеѓу климатските промени и вулканите досега е релативно слабо истражена. Тие предупредуваат дека понатамошните истражувања се од клучно значење за подобра подготовка за катастрофалните последици од ерупциите, но и за други можни последици што би можеле дополнително да ја забрзаат климатската криза. Тие наведуваат поекстремни врнежи, за кои се очекува и зголемување на бројот на моќни, експлозивни ерупции.
Извор: index.hr
Фото: Freepik