Тироидната жлезда е мала жлезда под кожата и мускулите во предниот дел на вратот. Тaa е кафеаво-црвенa, со лева и десна половина (наречени лобуси) кои изгледаат како крилја на пеперутка. Тежи помалку од 30 г, но му помага на телото да направи многу работи, како што се добивање енергија од храната, раст и помош низ сексуалниот развој. Кај помалите деца тоа е исто така важно за развојот на мозокот.
Што е хипотироидизам?
Хипотироидизам (или недоволно активна тироидна жлезда) е кога тироидната жлезда не произведува доволно некои од важните хормони. Ова прави телото побавно да ја троши енергијата, а хемиската активност (метаболизмот) во клетките се забавува.
Хипотироидизмот е честа состојба, особено кај возрасни жени. Но, може да се јави и кај деца. Некои деца се раѓаат со него - ова се нарекува вроден хипотироидизам. Други го развиваат подоцна, обично доцна во детството или како тинејџери. Најчеста причина за хипотироидизам кај децата и тинејџерите е автоимуната болест Хашимото тироидитис.
Кои се знаците и симптомите на хипотироидизам?
Лицето со благ хипотироидизам може да се чувствува добро. Всушност, може да нема никакви симптоми. Но, ако нивото на тироидните хормони стане премногу ниско, симптомите стануваат поочигледни. Тие вклучуваат:
- бавност;
- депресија;
- сува кожа или губење на косата;
- чувство на студ;
- мускулна слабост;
- слаба меморија или проблеми со концентрацијата;
- запек;
- отекување на лицето;
- зголемување на телесната тежина (дури и кога не јадете повеќе или вежбате помалку);
- забавен раст;
- бавен сексуален развој;
- неправилни менструални периоди кај девојчињата.
Што е Хашимото тироидитис?
Хашимото тироидитисот е автоимуна болест. Хашимото тироидитисот се нарекува и хроничен лимфоцитен тироидитис.
Што се случува при Хашимото тироидитис?
Хашимото тироидитис е постојана состојба во која имунолошкиот систем ја напаѓа тироидната жлезда. Некои луѓе продолжуваат да имаат нормална функција на тироидната жлезда. Но, често, со текот на времето, тироидната жлезда не произведува доволно тироидни хормони, што предизвикува хипотироидизам. Телото реагира со испраќање порака до тироидната жлезда да работи понапорно за да произведе доволно хормон.
Ова и отокот што го предизвикува имунолошкиот систем додека ја напаѓа жлездата може да ја направат тироидната жлезда поголема, што доведува до гушавост. Тироидната жлезда може да продолжи да ја менува големината со месеци или години.
Како се дијагностицираат хипотироидизам и Хашимото тироидитис?
За да се дијагностицира хипотироидизам и Хашимото тироидитис, лекарите прашуваат за симптомите, прават преглед и крвни анализи. Анализите ги покажуваат:
- Нивоа на тироидни хормони, особено тироксин (Т4) и тироиден-стимулирачки хормон (TSH). Т4 е тироиден хормон создаден во тироидната жлезда кој работи низ целото тело. TSH е хормон произведен во хипофизата (жлезда со големина на грашок веднаш под мозокот). Повеќе TSH се ослободува во крвта кога мозокот и хипофизата ќе почувствуваат дека нивоата на тироидните хормони во крвта се премногу ниски. ТСХ ја стимулира тироидната жлезда да работи понапорно за да создаде повеќе тироидни хормони.
- Антитела (протеини направени од имунолошкиот систем). Високото ниво на овие антитела во крвта е знак дека жлездата е нападната од имунолошкиот систем кај Хашимото тироидитис. Двете антитела кои вообичаено се мерат се антитела на тироглобулин (TgAb) и антитела на тироидна пероксидаза (TPO).
Како се третираат хипотироидизмот и Хашимото тироидитис?
Лекарите ја третираат оваа состојба со давање лекови кои претставуваат замена за тироидните хормони. Лекот е истиот Т4 кој телото повеќе не го прави. Лековите го враќаат нивото на тироидни хормони во телото во нормала.
Овој третман е прилично едноставен, но пациентот треба да прави контролни лекарски прегледи неколку пати годишно, да се направат крвни анализи и доколку има потреба, да се промени дозата на лекот.
Автор: д-р Владимир Зелениковски, лекар по општа медицина