На периферијата на Будимпешта ќе најдете парк полн со статуи - уникатен и малку надреален музеј на отворено. Паркот „Мементо“ е место каде што можете да се сретнете со Ленин, Маркс и други потсетници на поранешната диктатура, која Унгарците ја отстраниле од центарот на градот и ја скриле од погледите по падот на комунизмот. Гробиштата од несакани статуи привлекуваат илјадници посетители, а повеќето туристички водичи ги наведуваат како дестинација што мора да се посети.
Главниот виновник за паркот „Мементо“ е унгарскиот архитект Акош Елеод, кој победил на натпревар за дизајн во 1991 година и почнал да создава простор што го опишал како потсетник на диктатурата. Сите 41 скулптура имаат своја приказна, а за да ги откриете, треба да поминете низ хаотичен влез од црвени тули и да купите билети на место каде што ечат пролетерски песни. Можете да потрошите пари и за сувенири, како што се цедиња со музика од таа ера. Паркот „Мементо“ е одлично место за љубителите на винтиџ сувенири, носталгични ситници и автентични реликвии. Покрај револуционерните песни, тука се и оригиналните советски значки и медали, разгледници, реплики на пропагандни постери, лимени чаши и лажен советски пасош.
Патување низ времето
Потоа, упатете се кон автомобилот трабант, кој некогаш се движел по унгарските патишта, а сега служи како уметничка инсталација. Легендарниот источногермански автомобил бил уникатен производ на Источна Германија (Германска Демократска Република - ГДР). Тешко е да се поверува, но овој мал автомобил некогаш бил сон на многу семејства од социјалистичкиот блок.
Продолжете до телефонската говорница каде што можете да ги чуете гласовите на Јосиф Сталин, Мао Ѕетунг, Че Гевара и унгарските комунистички лидери, а внатре пишува: „Овој телефон не може да се користи за национални или меѓународни повици - тој ви овозможува да патувате низ времето.“
На големото платно
Можете да научите нешто за тоа патување и од филм. За време на комунистичката ера, министерството за внатрешни работи имало филмско студио каде што биле снимени стотици кратки и долгометражни филмови помеѓу 1958 и 1988 година. Тие биле користени за обука на тајни агенти и полицајци, чија работа била да ги одржуваат законот и редот под режимот. Пред околу дваесет години режисерот Габор Жигмонд Пап ги монтирал овие филмови, па секој што сака може да дознае повеќе за диктаторските методи. Филмот, составен од најинтересните клипови од архивски материјали, е уникатен приказ на работата и менталитетот на суровата организација на режимот на унгарскиот комунист Јанош Кадар, благодарение на што можете да дознаете малку повеќе за тоа каде биле скриени уредите за прислушување и како биле регрутирани нови сили. Филмот се прикажува во киното во касарната, на унгарски јазик со англиски титлови.
Чизми
Во паркот ќе видите реплика на пиедесталот на кој стоела бронзената статуа на Сталин, висока осум метри, на плоштад во центарот на Будимпешта, каде што се одржувале паради и свечености. Комунистичките лидери стоеле на платформа пред нозете на Сталин, мавтајќи ѝ на толпата која немала друг избор освен да им аплаудира. На 23 октомври 1956 година, толпата што се побунила против комунистичкиот режим ја пресекла статуата до колена и ја соборила. Сепак, само чизмите останале на пиедесталот - ироничен потсетник на диктатурата.
Во паркот има 41 уметничко дело од комунистичката ера, помеѓу 1945 и 1989 година. Покрај џиновските статуи на Ленин, Маркс, Енгелс, Димитров и капетанот Остапенко, има и алегориски споменици како што се „Унгарско-советско пријателство“ и „Ослободување“. Но, паркот „Мементо“ не е наменет како изложба на самите статуи, или на луѓето или настаните што ги прикажуваат. Неговата мисија е да го евоцира - и да го повика - историскиот период што ги создал овие дела.
Извор: punkufer.dnevnik.hr
Фото: YouTube screenshot