Отсекогаш талентите со своите импресивни научни, уметнички, спортски, креативни, лидерски и други достигнувањa го свртувале окото на јавноста. Со тоа го сигнализирале нивното присуство во семејниот, институционалниот и општествениот контекст. Денес современото високо образование се наоѓа пред предизвикот како традиционалните модели и погледи на развој на талентот да се заменат со нови иновативни пристапи кои ќе го ослободат и максимално ќе го развијат човечкиот потенцијал. Талентот, како комплексен феномен кој ги интегрира интелектуалните, креативните и социјалните способности на поединецот, повеќе не се гледа само како индивидуално достигнување или дополнителна вредност.
Универзитетот „Св. Климент Охридски“ (УКЛО) во Битола, се издвојува како институција која ги интегрира талентите во срцето на академскиот процес. Овој пристап претставува нова академска парадигма – систем кој ја трансформира традиционалната улога на универзитетот и го става индивидуалниот потенцијал на студентот во центарот на наставата, истражувањето и иновацијата. Во текот на годините, институцијата постојано го ревидира својот пристап кон образованието, прилагодувајќи ги наставните програми според социјалните и технолошките промени. Од почетокот, фокусот бил на пренос на знаење, но со порастот на комплексноста на општеството и потребата од иновација, универзитетот се насочи кон холистички развој на студентите. Воведувањето на концептот на интеграција на талентите во академскиот процес е дел од оваа трансформација. Во рамките на новата академска парадигма, талентите се основен ресурс кој ја обликува структурата на наставата, истражувањата и иновациите во универзитетскиот контекст. Концептот на парадигма, се однесува на примена на систем на теории, методологии и практики кои ја насочуваат научната активност и создавањето на знаење. Пренесено во образовната сфера, ова значи дека талентот станува интегрален дел од академскиот процес – активен чинител кој ја трансформира наставата од пасивен пренос на знаење во динамичен, интерактивен и холистички процес. Во овој контекст развојот на талентите не е повеќе само дополнителен сегмент, туку суштински дел од стратегијата за создавање на идни лидери, истражувачи и креативни мислители.
Теоретска основа на новата академска парадигма
Нова академска парадигма не е само термин, туку концепт кој се заснова на интеграција на повеќе теоретски модели. Базичните претпоставки на новата академска парадигма се наоѓаат во универзалната тријада за развој на талентот и тоа генетска детерминација, социјална стимулација и индивидуална активација која го физиономира холистичкиот пристап во поддршка и развој на талентот. Новата парадигма претставува рамка на теории, методологии и практики кои ја насочуваат истражувачката активност. Во УКЛО ова се пренесува во образовниот процес, талентот се гледа како системски ресурс, кој го обликува процесот на учење и истражување. Паралелно, современите модели за развој на таленти, како оние на Рензули (1978) и Гарднер (1983), се вградуваат во практиките на УКЛО. Студентите се оценуваат не само според академски резултати, туку и според креативност, емоционална интелигенција, социјални вештини и мотивација. Студентите се ослободуваат да ја препознаат и развијат својата креативност, истражувачки дух и лидерски способности. Талентите не се само индивидуални постигнувања, туку се интегрирани во академскиот процес. Студентите учат да соработуваат, да креираат знаење и да го применуваат во решавање на реални проблеми. На овој начин, талентот станува функционален ресурс за универзитетот и за општеството. На овој начин, универзитетот создава услови за целосен развој на личноста, со посебен акцент на индивидуалните потенцијали.
Практична примена на новата парадигма
Нова академска парадигма на УКЛО претставува концепт кој го трансформира образовниот и научниот процес. Талентите не се само индивидуални постигнувања, туку суштински дел од академската стратегија. Универзитетот создава систем кој овозможува целосен развој на студентите, интегрирање на нивните способности и подготовка за лидерство и истражување. Овој холистички и иновативен пристап ја поставува институцијата како пример за современо и креативно високо образование. Во УКЛО, оваа нова парадигма се манифестира преку идентификација, поддршка и интеграција на талентите во сите аспекти на академската заедница. Студентите не само што се стимулирани да ги развиваат своите интелектуални и креативни способности, туку и се вклучуваат во интердисциплинарни проекти, истражувања и јавни активности кои ја поттикнуваат нивната автономија, лидерски способности и социјална одговорност.
Новата академска парадигма се манифестира преку конкретни активности:
• Идентификација на талентирани студенти преку научни натпревари, проекти и работилници;
• Интердисциплинарни програми кои ги поврзуваат различните области на знаење и стимулираат креативност и иновација;
• Менторство и индивидуализиран пристап кој овозможува развој на потенцијалот според силните страни на секој студент;
• Интеграција на социјални и етички компетенции кои го подготвуваат студенитет за лидерство и одговорност во општеството.
Преку овие активности студентите стануваат активни учесници во креирањето на знаење, а не пасивни примачи на информации. Интеграцијата на талентите во академскиот процес создава генерации на креативни, одговорни и компетентни млади професионалци. Овој пристап ја зголемува видливоста на УКЛО како институција која не само што обезбедува образование, туку и ги подготвува студентите за реални предизвици и лидерски улоги. На долг рок, новата парадигма придонесува за социјална кохезија, научен напредок и иновации, создавајќи модел кој може да се примени и во други академски институции. Талентите се негуваат и менторираат во согласност со потребите на современото општество, создавајќи генерации на лидери, истражувачи и креативни професионалци. Со оваа нова академска парадигма, талентот станува системски ресурс, кој не само што ја зголемува компетентноста на индивидуалниот студент, туку и ја зајакнува научната и социјалната улога на универзитетот како институција. Воведувањето на талентите во срцето на академскиот процес ја дефинира новата парадигма како трансформациски модел на образование – динамичен, адаптивен и ориентиран кон иднината.
Концептот „Талентите за УКЛО – УКЛО за талентите како нова научна парадигма“ ја отсликува суштинската потреба за промена во стереотипизацијата на академската мисла и институционалниот пристап кон препознавањето, идентификацијата, поддршката и развојот на талентите. Оваа парадигма не е само академска иновација, туку и стратешки исчекор кон интегрирање на индивидуалниот потенцијал во колективниот напредок на Универзитетот „Св. Климент Охридски“ – Битола. Таа го премостува јазот меѓу теоријата и практиката, создавајќи динамична образовна средина во која талентот не е случаен резултат, туку плод на систематска идентификација, персонализирана поддршка и интердисциплинарна соработка. Новата научна парадигма ја надминува традиционалната рамка на „еднообразно“ образование и ја заменува со модел во кој секој студент и истражувач е препознаен како уникатен ресурс со потенцијал да придонесе кон локалниот и глобалниот академски и општествен развој. Во оваа визија, УКЛО станува не само институција што образува, туку и катализатор за создавање лидери, иноватори и носители на општествени промени. Оваа промена не завршува со дефинирањето на парадигмата – таа започнува токму таму. Нејзината вредност ќе се мери по квалитетот на идните генерации кои, потпирајќи се на системот на поддршка, инспирација и менторство, ќе го претворат својот талент во трајна општествена вредност.
Автор: проф. д-р Љупчо Кеверески