Кога последен пат му дадовте некому совет кој подоцна се покажал и како (а) точен и (б) применет? Да речеме дека вашиот пријател троши премногу за некои поправки во домот (според ваше мислење). Имате некој познаник чија цена е двојно пониска, а услугата е подеднакво добра, или подобра. На ваше големо изненадување, вашиот пријател реагира луто и ви вели да си гледате своја работа кога го давате овој предлог. Дали ненамерно изгледавте како сноб или наметливи?
Реактивниот модел на совет
Според Јанменгкијан Џоу и неговите колеги од Државниот универзитет во Луизијана (2025), теоријата на реакција има еден од најдобро поткрепените начини да го објасни овој и многу други конфликти во односите. Според нивните зборови, способноста да се стимулира ново истражување не покажува знаци на намалување. Ако ова е најдобро поткрепената теорија за која никогаш не сте слушнале, тоа може да биде затоа што живее во еден малку слабо осветлен агол на социјалната психологија и комуникација - истражување во областа на здравствените пораки.
Основната идеја на теоријата е дека луѓето ја ценат слободата на избор и ќе реагираат против сè што го ограничува ова. Како резултат на тоа, тие ја враќаат слободата или со вклучување во забранетото однесување, или со обезвреднување на лицето кое се го упатува советот (дава чувство на закана). За да се примени теоријата, постои процес од два чекори во кој стимул што се перцепира како закана ја активира реакцијата, што пак води до исходот.
Тестирање на реакцијата и процесот на давање совети
Можеби никогаш не сте размислувале многу за тоа колку сложено може да биде сценариото за давање совети. Наодите од студијата на Џоу ќе ви покажат дека навистина има многу недостатоци од гледна точка на давателот на советите и примателот.
Учесниците во оваа студија биле студенти на додипломски студии (просечна возраст 19 години) кои завршиле сет на онлајн мерки базирани на сценарија кои варирале во природата на лицето во тешка ситуација. Фиктивна личност по име Кејси била во болница или поради слепо црево (неконтролирано) или заради исцрпеност и последици од премногу забава (контролирано); ѝ бил потребен совет за тоа како да се справи со ситуацијата со отсуство од работа поради оваа хоспитализација. Сценаријата се разликувале и во начинот на кој Кејси побарала совет. Во едното, таа прашала директно (експлицитно), а во другото сценарио (имплицитно) рекла дека е под стрес и не знаела што да прави.
Учесниците во студијата се оцениле себеси според квалитетите на реакцијата (чувство на лутина, вознемиреност, иритација и критичност). Потоа ги запишале советите што ќе ги понудат, кои истражувачкиот тим подоцна ги оценил според квалитетите на ефикасност (дали би функционирале), изводливоста и како советот би ја натерал Кејси да се чувствува. Бројот на зборови, исто така, индексирал колку бил внимателен советот.
Статистичките модели што ја оценуваат улогата на реакцијата, заедно со природата на „прашањето“, покажале дека контролираноста и експлицитноста ја предвидуваат реакцијата, која, пак, го предвидува квалитетот на советот. Барателите на совети кои ја предизвикале сопствената несреќа, сугерираат наодите, прават „неразумно наметнување кога барателот ја артикулира желбата за помош, користејќи индиректен јазик“.
Користење на теоријата во ваша корист
Студијата покажува дека реактивната теорија е добар начин да се разбере динамиката на давањето совети.
-Иако реактивната теорија може да биде стара во однос на времето на часовникот, нејзината теоретска вредност останува ненамалена – велат авторите.
Сега можете да видите како, без разлика дали станува збор за пријател кој прави грешка (според ваше мислење) или романтичен партнер кого сакате да го водите кон подобри одлуки, треба да се насочите на вашата внатрешна реактанса кон нивната дилема.
Како заклучок, советувањето на луѓето за кои се грижите бара одреден увид од ваша страна. Сите врски се засноваат на заедничка желба да се промовира меѓусебната благосостојба. Со разбирање на тоа што функционира, многу е поголема веројатноста вашиот совет да функционира.
Извор: psychologytoday.com
Фото: Freepik