На 29 мај 1953 година, во 11:30 часот, Едмунд Хилари и Тензинг Норгеј станаа првите луѓе што стапнаа на врвот на Монт Еверест. Тие беа дел од британско-новозеландска експедиција предводена од Џон Хант.
Првото искачување на највисокиот врв во светот беше дочекано со голема возбуда, не само кај планинарите и авантуристите туку и кај пошироката јавност. Веста стигна до Британија взори, на денот на крунисувањето на кралицата Елизабета II, што само ја зголеми возбудата.
Џејмс Морис, дописник на „Тајмс“, кој известуваше за експедицијата, испрати телеграма по курир до британската амбасада во Катманду. Пораката беше кодирана и гласеше: „Снежните услови се лоши, а повисоката база е напуштена вчера, во исчекување на подобрување“.
„Слаби снежни услови“ значеа „достигнат врв“, „напуштена повисока база“ беше код за „Хилари“, а „чека подобрување“ за Тензинг Норгеј. Утрото на 2 јуни 1953 година „Тајмс“ објави за првото успешно искачување на Монт Еверест.
Пред експедицијата на Хант, четиринаесет други експедиции не успеале да стигнат до Еверест, вклучувајќи два соло обиди. Џон Хант често нагласувал дека искачувањето на Еверест е тимска работа. Неговата огромна придружба вклучувала 350 носачи и тони резерви за само десет алпинисти.
Лотарија на парови
Планот бил едноставен: два обида за искачување и можеби трет, доколку е потребно. Паровите биле доделени на врвот, кои биле формирани само во напредните фази на експедицијата. Тензинг и Хилари биле вториот пар и тие тргнале кон врвот дури кога првиот пар не успеал да го достигне. Бурдилон и Еванс морале да се откажат на сто и еден метар од врвот, а Хилари и Тензинг тргнале кон врвот три дена подоцна.
И двајцата имале богато хималајско искуство. За Едмунд Хилари, ова била четврта хималајска експедиција за нешто повеќе од две години, а Тензинг Норгеј учествувал во шест обиди за искачување на врвот, вклучувајќи ја и швајцарската експедиција во 1952 година со легендарниот алпинист Рејмонд Ламберт. Ламберт и Норгеј се откажале и решиле да се вратат назад откако достигнале надморска височина од 8.598 метри, што во тоа време била највисоката точка на која стоел човекот.
Норгеј и Хилари стигнаа до врвот преку југоисточниот гребен, што е сè уште вообичаена маршрута денес. Кога стигнаа до врвот, прво се ракуваа, потоа се прегрнаа, и по само 15 минути почнаа да се спуштаат.
Тие се согласија да не откриваат кој прв стигнал до врвот. Дури години подоцна Тензинг Норгеј во својата автобиографија откри дека првото човечко стапало што застанало на врвот на највисоката планина во светот било на Хилари.
Седумдесет години подоцна, Еверест сè уште привлекува алпинисти. Но, првото успешно искачување значеше најголема промена за Непал, каде што се собираа авантуристи и туристи. Малите хималајски села низ кои поминале членовите на експедицијата на Хант денес се туристички центри со хотели, ресторани, пансиони, агенции и продавници со опрема за планинарење и алпинизам. Повеќе од 10 проценти од Непалците се вработени во туризмот, а непалската влада заработува милиони годишно од издадени дозволи за искачување.
Тешките и високоризични работи што ги извршуваат Шерпасите (јужнотибетски народ), без разлика дали се водичи, носачи или оние што одржуваат јажиња и скали кон врвот, ако ништо друго, се добро платени, па може да се каже дека планинарењето во голема мера влијаело врз стандардните и образованите генерации.
А што се однесува до другите бројки - оние што ги бележат искачувањата, ако ве интересира, речиси половина (44 %) од сите пристигнувања на врвот на Еверест ги имаат имињата од народот на Шерпасите.
Извор: punkufer.dnevnik.hr
Фото: Freepik/Instagram