Луѓето не само што ја прават Земјата потопла, туку и ја прават климата хаотична, посочува ново истражување.

Истражувањето, објавено на 21 април, дава широка и општа слика за потенцијалното влијание на човечката активност врз климата. И сликата не е многу убава.

Иако истражувањето не претставува целосна симулација на климатскиот модел, тоа дава широка слика за тоа каде ќе одиме ако не ги намалиме климатските промени и нашата неконтролирана употреба на фосилни горива, според авторите на истражувањето, научници од Катедрата за физика и астрономија на Универзитетот во Порто, Португалија.

- Импликациите од климатските промени се добро познати (суши, топлотни бранови, екстремни феномени итн.) Ако системот на Земјата влезе во хаотично однесување, ќе изгубиме секаква надеж за некако да го решиме проблемот - вели истражувачот Орфеу Бертолами.

Земјата периодично доживува масивни промени во климатските модели, преминувајќи од една стабилна рамнотежа во друга. Овие поместувања обично се водени од надворешни фактори, како што се промените во орбитата на Земјата или масивниот наплив на вулканска активност. Но, минатите истражувања покажуваат дека сега влегуваме во нова фаза, водена од човечката активност. Како што луѓето предизвикуваат повеќе јаглерод да стигне до атмосферата, така создаваме нова антропоценска ера, период на климатски системи под влијание на човекот, нешто што нашата планета никогаш претходно не го доживеала.

Истражувачите го моделирале воведувањето на антропоценот како фазна транзиција. Повеќето луѓе се запознаени со фазните транзиции во материјалите, на пример, кога коцка мраз ја менува фазата од цврста во течна со топење во вода, или кога водата испарува. Но, фазните транзиции се случуваат и во други системи. Во овој случај, системот е климата на Земјата. Климата обезбедува редовни и предвидливи сезони и временски услови, а фазната транзиција во климата води до нова шема на годишни времиња и временски услови. Кога климата поминува низ фазна транзиција, тоа значи дека Земјата доживува ненадејна и брза промена во моделите.

Ако човечката активност предизвикува фазна транзиција во климата на Земјата, тоа значи дека предизвикуваме планетата да развие нов сет на временски обрасци. Како ќе изгледаат тие обрасци е еден од најитните проблеми на климатската наука.


Нашето влијание врз животната средина дефинитивно расте, и тоа повеќе од еден век. Но, природно ќе достигне до одредена граница, според истражувачите. На пример, човечката популација може да расте до одредено ниво и може да има само одреден број активности што емитуваат јаглерод; а загадувањето на крајот ќе ја деградира животната средина. Во одреден момент во иднината излезот на јаглерод ќе достигне максимална граница, а истражувачите открија дека нивната логистичка карта може многу добро да ја долови идната траекторија на тој излез на јаглерод.

Сè ќе биде хаотично

Истражувачите истражуваа различни начини на кои човечката логистичка карта може да еволуира, во зависност од различни фактори, како нашата популација, воведување стратегии за намалување на јаглеродот и подобри, поефикасни технологии. Откако открија како ќе се развива јаглеродот предизвикан од човекот со текот на времето, тие го искористија тоа за да испитаат како климата на Земјата ќе еволуира низ фазната транзиција управувана од човекот.

Во најдобар случај, штом човештвото ќе ја достигне границата на производство на јаглерод, климата на Земјата ќе се стабилизира на нова, повисока просечна температура. Оваа повисока температура е генерално лоша за луѓето бидејќи води до повисоки нивоа на морето и поекстремни временски настани. Но, барем ќе биде стабилна: антропоценот изгледа како претходната клима, само потопло, и сè уште ќе има редовни и повторливи временски шеми.

Но, во најлош случај, истражувачите откриле дека климата на Земјата води до хаос. Вистински, математички хаос. Во хаотичен систем нема рамнотежа и нема повторливи обрасци. Хаотичната клима би имала сезони кои диво се менуваат од деценија во деценија (или дури и од година во година). Некои години би доживеале ненадејни блесоци на екстремни временски услови, додека други би биле целосно тивки. Дури и просечната температура на Земјата може да флуктуира диво, од постудени до потопли периоди во релативно кратки временски интервали. Би било сосема невозможно да се одреди во која насока се движи климата на Земјата.

- Хаотичното однесување значи дека ќе биде невозможно да се предвиди однесувањето на системот на Земјата во иднина, дури и ако со голема сигурност ја знаеме неговата сегашна состојба. Тоа ќе значи дека секоја способност да се контролира и да се придвижи Земјиниот систем кон рамнотежна состојба што ја фаворизира населивоста на биосферата ќе биде изгубена -  рече Бертолами.