Понирам со мислите во бунарот на душата. Мислите, емоциите и чувствата соединети во хармонија ме насочуваат кон една едноставна, а сепак не толку очигледна вистина која има кардинално значење за нашиот опстанок. Тоа е вистината со апсолутно важење за сите епохи – вечна и безвремена: Љубовта е најмоќната духовна сила на светот! На неа се сведуваат сите спротивности и противречности на постоењето. Љубовта е сила која има моќ да ги соединува елементите, а омразата е деструктивна сила која има моќ да ги разединува елементите. Овие мисли на старогрчкиот филозоф Емпедокле нè водат кон Изворот на сè што постои – кон универзалната космичка сила или кон Бог. Бог е Љубов и Љубовта е Бог. Омразата е зло и злото е сржта на омразата.
За жал, повеќето луѓе денес веруваат дека злото владее во светот и кај некои од нив отсуствува емпатијата или моќта да сочувствуваат со туѓата болка и страдањето. Но, ако се размисли подлабоко, се чини дека тоа не е сосема така. Љубовта и надежта сè уште владеат во светот. Ако би било поинаку – злото да е господар во светот, тогаш би биле разурнати духовните темели на светот, а светот би потонал во темнината на деструктивниот морал, злото и тривијалната егзистенција.
Љубовта е есенцијата на животот која му дава сила и моќ на човекот да излезе на крај со сите зла, несреќи и страдања. Таа му помага да го трасира патот кон светлата иднина. Без љубовта не би постоело ништо на светот. Љубовта е смислата на животот и постоењето. За жал, малкумина се оние што имаат можност да ја задоволат најелементарната потреба за љубов. Зошто тоа е така и кои се причините за тоа (особено денес во современото општество) говори духовната структура на несовршените општествено-политички системи во кои се спроведува манипулативната психолошка „тортура“ на поединецот (на личноста) со една цел – негово вклопување и вкалапување (како тркалце) во механизмот на општествената машинерија. Со текот на развојот на цивилизацијата љубовта се претвора во „ресурс“ кој не е достапен за сите и кој недостига без поединецот да биде свесен за таа манипулација или игра на моќ која ја спроведуваат општествените структури. Љубовта од најчиста спиритуална супстанција на животот е претворена во „недостатен“ и „недостапен“ ресурс со кој се управува преку општествените механизми. Играта на моќ на општествените институции ја направи љубовта понедостапна за (што) поголем број луѓе. Тие во секојдневниот живот сѐ повеќе се опкружени со голем број луѓе, но сепак се чувствуваат сè поосамени и гладни за љубов и внимание.
Визијата за љубовта како најмоќна духовна сила која може духовно да го преобрази светот во добро место за творечка преобразба на животот останува затворена во шишето на идеалите да патува низ времето кон иднината.
Еминентниот психолог, писател и филозоф Ерих Фром, кој во своите книги говори за тоа што е здраво општество и како да се оствари филозофијата на здравото живеење (проткаени со здравиот разум, сочувството и реализмот) – во врска со љубовта истакнува: „Љубовта е активна сила на човекот, сила која ги пробива ѕидовите што го раздвојуваат од неговите ближни и која го соединува со другите. Љубовта му помага да го премавне чувството на осаменост и одвоеност, а сепак му допушта да биде свој и да си го зачува интегритетот. Во љубовта се случува парадоксот две личности да станат едно, а сепак да останат двајца“.
Но, сепак, љубовта не е ограничена само на човекот, а уште помалку е умеење, односно вештина. Таа не бара познавање и напор. Сметам дека повеќето луѓе погрешно го сфаќаат проблемот на љубовта, пред сè, како проблем како „да бидеш сакан“ отколку како проблем на сакањето и на можностите „да сакаш“. За жал, во општествената хиерархија на болното општество се промовира на големо идејата и филозофијата според која треба да живееш онака – за да станеш и да бидеш вреден да те сакаат. Мажите и жените во таа смисла се трудат да бидат успешни, богати и моќни на општествените позиции (во границите на општеството), но и да бидат привлечни преку негувањето на телото, преку стилот на облекувањето, пријатните манири, „интересната“ иако најчесто површна конверзација или разговор, преку здобивањето со пријатели и влијателни луѓе на високи позиции во општеството – со еден збор преку негувањето на културата и филозофијата „да станеш вреден за љубов – да станеш вреден да бидеш сакан и прифатен“ од другите. Ако некој те сака, ќе те прифати со сите твои доблести и мани, а ако некој не те сака, секогаш ќе пронајде изговор дека не си вреден да бидеш сакан и ќе те отфрли.
Проблемот на љубовта е поставен погрешно во границите на општеството. Љубовта не е проблем на објектот на сакањето, туку е проблем на способноста искрено да му се дарува љубовта на светот во сите нејзини форми и да се сака животот безусловно и секогаш да се пронаоѓа причина за љубов, затоа што љубовта е бесценет подарок кој треба несебично да се споделува со светот и со луѓето кои тоа го заслужуваат преку своите дела и постапки кон нас. Способноста да му простиме некому кога ќе ни згреши е доказ за непресушната сила и моќ на љубовта да го облагородува и возвишува човековото срце, па и срцето на сите други живи суштества кои се дел од овој универзален космички поредок.
Иако љубовта е способност да се сака – да се љуби, сепак љубовта не е вештина, односно не е уметност на сакањето и таа не се учи како што ниту способноста да се прави добро и зло не можат да се научат (а се вкоренети во темелите на моралот), што најмногу зависи од тоа дали кај личноста постојат вродени духовни потенцијали за повеќе љубов или за омраза – за правење добро, односно за инклинација на душата кон доброто или за правење зло, односно за инклинација кон злото.
Според Ерих Фром (за кого љубовта е умеење или вештина) – способноста да се сака, да се грижи, да биде одговорна, да почитува и да знае да љуби произлегува од вербата во сопствените сили и од трансцендирањето на пазарниот карактер на личноста да се однесува со љубовта како со стока. Фром истакнува: „Љубовта е активна преокупираност со животот и со растењето на тоа што го сакаме.“ Тој вели дека таму каде што недостига таква активна преокупација – нема љубов. Љубовта е активен (духовен) принцип на свеста втемелен во моралот, но не може да биде умеење бидејќи способноста активно да се грижиме за некого и да се развиваме себеси и потенцијалите на другиот – активно да растеме во заедништво не се учи и не може да се научи доколку кај личностите не постојат такви духовни гени кои носат со себеси потенцијал да ја облагородуваат личноста на другиот/другите и на светот во целина.
Љубовта е активна духовна сила и моќ која има најголем потенцијал да го менува светот на подобро и да го преобразува животот со своите креативни потенцијали, оставајќи притоа место за слободата и слободниот развиток на другите без притоа да се загрози и претопи во безличната толпа – нивниот духовен идентитет. Сепак, ова е само идеалот за љубовта за кој, за жал, сè уште не постојат услови тој да се оствари во границите на несовршените општествено-политички системи кои го поробуваат духот и ја уништуваат слободата на поединецот. Без разлика на тоа дали љубовта е умеење, односно вештина или природна духовна сила во вродената (морална и духовна) структура на личноста способна да сака – да љуби, за остварување на идеалот на љубовта – на вистинската љубов треба да постои еден важен предуслов – а тоа е слободата на личноста. Сепак, ова општество во кое живееме денес во светски рамки сè уште не го исполнило тој предуслов. Потребна е духовна револуција или (р)еволуција на свеста што означува издигнување на свеста на повисоко рамниште на постоењето. Љубовта е најмалиот заеднички духовен именител на кој се сведува сè што постои. Без љубовта како активна духовна сила и моќ, постоењето не би имало смисла.
Автор: Душица Ѓокиќ, магистер по филозофија и независен истражувач на Филозофскиот факултет при Институтот за филозофија на УКИМ