X
 22.01.2025 Наука

Зошто Илон Маск е многу поуспешен од Безос во развојот на вселенски ракети?

Кога Доналд Трамп положи заклетва како 47. претседател на САД, милијардерите Илон Маск и Џеф Безос беа меѓу неколкуте избрани што присуствуваа на церемонијата.

Додека Џеф Безос потроши 14 милијарди долари за да го направи првиот лет во вселената, неговиот ривал изгради успешен бизнис, главно користејќи туѓи пари. Но, кога станува збор за нивното ривалство во вселенската индустрија, „Блу ориџин“ на Безос не е ни блиску до „Спејс екс“ на Илон Маск.

Неодамна, „Блу ориџин“ ја лансира својата прва ракета во вселената. Тоа се случи по 25 години откако Безос ја основа компанијата користејќи го богатството што го стекна од неговиот гигант за е-трговија „Амазон“. „Спејс екс“, компанија што Маск ја основа две години подоцна, стигна до вселената по само шест години. Минатата година „Спејс екс“ успешно лансира 133 ракети. Ова претставува повеќе од 85 отсто од вкупната маса на товар испратен во орбитата низ целиот свет во текот на третиот квартал.

Брзо пропаѓање и учење од сопствените грешки


Овој успех е резултат на сосема различни пристапи, делумно засновани на начините на финансирање на нивните компании. Безос, кој до неодамна ја финансираше „Блу ориџин“ исклучиво од сопственото богатство, зазеде постепен пристап кон развојот на ракетната технологија. Маск, со поограничен буџет и постојан ризик од неуспех, ја усвои класичната филозофија на Силициумската долина на „брз неуспех и учење од сопствените грешки“.

Безос инвестирал 14,6 милијарди долари во „Блу ориџин“, според процената на Чад Андерсон, партнер во инвестициската компанија „Спејс капитал“. Наводно Маск инвестирал 100 милиони долари во „Спејс екс“ за да ја развие својата прва ракета „Фалкон 1“. Тој ги искористил средствата од продажбата на неговата прва компанија „Зип2“ за 307 милиони долари и продажбата на „Пејпал“ за 1,5 милијарди долари.

1
„Фалкон 9“ на „Спејс екс“/Фото: Wikipedia

Но, Маск доби значителна поддршка преку договори со Пентагон и НАСА. Во 2006 година вселенската агенција ѝ додели на компанијата 278 милиони долари за развој на помоќна ракета, „Фалкон 9“. Таа стана водечки производ на „Спејс екс“. Потоа, во 2008 година НАСА му додели договор од 1,6 милијарди долари за транспорт на товар до Меѓународната вселенска станица. Ова беше дел од иницијативата за поттикнување на приватните вселенски компании.

Различни филозофии

Веродостојноста на големите владини договори помогна да се привлечат приватни клиенти и инвеститори. Севкупно, „Спејс екс“ собра 9,5 милијарди долари. Тоа го остави Маск со само 42 отсто удел во компанијата. Но, инвеститорите го проценија „Спејс екс“ на неверојатни 350 милијарди долари, според неговата последна продажба на приватни акции во декември. Уделот на Маск е вреден 147 милијарди долари. Неговото вкупно богатство се проценува на 434 милијарди долари, што го прави најбогатиот човек во светот, според магазинот „Форбс“. Безос е на второто место со 239 милијарди долари.

Маск и Безос ја имаат истата цел: да им овозможат на луѓето да ги освојат ѕвездите со намалување на трошоците за одење во вселената со помош на ракети за повеќекратна употреба.

Сепак, додека „Спејс екс“ е познат по своето брзо темпо, „Блу ориџин“ пристапи кон развојот на својата технологија пометодично и се води од мотото „gradatim ferociter“, што на латински значи „Чекор по чекор, жестоко“.

Безос прв полета во вселената

Додека „Спејс екс“ го забрзуваше темпото, зголемувајќи го бројот на лансирање на ракети „Фалкон 9“ од 18 во 2017 година на 60 во 2022 година, конкурентната ракета „Њу глен“ на „Блу ориџин“ првично планирана да летне во 2020 година, остана заглавена. Во 2021 година „Блу ориџин“ успешно го изведе првиот суборбитален лет со екипаж користејќи ја својата ракета „Њу Шепард“. Компанијата создаде услуга за туристи кои сакаат да стигнат до работ на вселената. Сепак, „Спејс екс“ веќе постигна поголем подвиг една година порано. Превезуваше астронаути до Меѓународната вселенска станица. (Безос може да се пофали дека го надмина Маск во едно - учествуваше во првиот лет на ракетата „Њу Шепард“. Маск сè уште не летал со ниту една од неговите ракети.)

bezos
„Њу глен“ на „Блу ориџин“/Фото: Wikipedia

Под водство на новиот извршен директор Дејв Лимп, кој ѝ се приклучи на компанијата минатата година, „Блу ориџин“ ги интензивира подготовките за првиот лет на ракетата „Њу глен“. Тој го забрза производството на моќни мотори „Бе-4“.

Иако на „Блу ориџин“ ѝ требаше четврт век за да влезе во вселената, компанијата изгради инфраструктура за масовно лансирање ракети, која „Спејс екс“ ја разви постепено откако стигна во орбитата.

Вселенската индустрија е нетрпелива „Блу ориџин“ да постигне успех затоа што станува алтернатива на речиси монополската позиција што ја зазеде „Спејс екс“ при лансирањето товар во вселената.

Аналитичарите од „Морган Стенли“ проценуваат дека „Спејс екс“ минатата година остварила приход од 14,2 милијарди долари, а 65 отсто доаѓаат од „Старлинк“. Тие предвидуваат дека само „Старлинк“ ќе донесе приход од 48 милијарди долари во 2030 година.

Деловните изгледи за „Блу ориџин“ се помалку јасни. Компанијата има здраво портфолио на договори за лансирање сателити за мрежи кои се натпреваруваат со „Старлинк“. Американската влада сака да го искористи „Блу ориџин“ за лансирање сателити за национална безбедност. И во последните три години компанијата доби средства од НАСА: 3,4 милијарди долари за изградба на модулот за слетување на Месечината и 172 милиони долари за развој на комерцијалната вселенска станица.

Крајната цел на Безос е да го искористи „Блу ориџин“ за да создаде вселенска економија во која производството ќе се движи надвор од планетата. Ова би можело еколошки да ја обнови Земјата.

Извор: Forbes.n1info.hr
Фото: Screenshot/YouTube
Подготвил: Тамара Гроздановски

Издвојуваме

Слични вести од Fakulteti.mk

Наука