Детската игра „Хартија, камен, ножици“ не е базирана исклучиво на среќа. Веројатно како деца сте ја играле оваа игра, меѓутоа сигурно не сте ни помислиле дека постои математичка стратегија која значително ги зголемува шансите за победа.

Имено, група на научници од неколку престижни кинески универзитети и институти во 2014 година направиле опширно истражување во врска со оваа игра. Во истражувањето учествувале 360 студенти кои во контролирани услови играле по 300 рунди од оваа игра. За секоја победа добивале виртуелни поени кои подоцна можеле да ги заменат со пари. Вкупното траење на рундата која ја играл еден студент било од 90 до 150 минути.

Уште пофасцинантни размери од ова истражување биле заклучоците до кои дошле научниците. Имало две тактики со кои луѓето се обидувале да победат: личноста која само што победила, во наредната рунда веројатно ќе го изигра истиот потег и личноста која само што изгубила, најверојатно во наредната рунда ќе ја промени стратегијата. Ваквата тактика навистина има корени во математиката и теоријата на игрите, но значаен дел имаат и условните реакции и психологијата.

„Хартија, камен, ножици“ е игра која се базира на нехиерархиски цикличен систем, каде постојат девет комбинации на потези и три стратегии за победа. Хартијата го преклопува каменот. Каменот ги уништува ножиците. Ножиците ја сечат хартијата. Секоја од овие три стратегии е еднакво силна. Ако замислиме триаголник каде во секое теме има хартија, па камен, па ножици, ќе забележиме дека секој потег е посилен од оној кој се наоѓа лево од него, а послаб од оној од десната страна.

Вака математички се гледа идентична шанса за победа во зависност од изборот на потегот, 1/3. Но, научниците открија дека само ако се игра против суперкомпјутер кој потезите ги избира совршено, реалните шанси би биле еднакви на математичките.

Да замислиме дека играат Нада и Марија.

Прво сценарио: Нада изигра ножици и изгуби. Тоа значи дека Марија победи играјќи камен. Ако Нада се сети на тактиката која ја кажавме претходно, би можело да се каже дека Марија, како победник, ќе остане верна на својот потег. Тоа би значело дека Нада, во следниот потег треба да изигра хартија - она што би изгубило од нејзиниот прв потег (ножици), бидејќи тој потег (хартија) ќе биде посилен од оној кој Марија повторно ќе го одигра (камен). Едноставно кажано, оној кој само што изгубил, во втората рунда треба да го изигра оној потег кој не се појавил во првата.

Во втората верзија, ако Нада изиграла ножици и победила (што значи дека Марија изиграла хартија), за во следната рунда да побеи, треба да се послужи со другиот заклучок на кинеските научници - оној кој само што ја изгубил партијата, нема повторно да го игра истиот потег. Па така, Нада ќе претпостави дека Марија ќе изигра камен - она што ќе го победи нејзиниот потег од првата игра (ножици). Поради тоа најпаметно би било Нада да го промени својот прв потег и да изигра хартија - токму она што го победило оној потег (камен) кој би го победил првиот потег (ножици).

Да кажеме дека постои мал, среден и голем гуштер. Големиот гуштер ја има најголемата територија, и може да му ги зема женките на средниот гуштер, додека средниот гуштер има средна територија и може да му ги зема женките на малиот гуштер. Иако со најмала територија, малиот гуштер може да присвои женки од големиот гуштер бидејќи тие не се во можност во еден момент да ја чуваат цела територија. Значи, на играта „Хартија, камен, ножици“ ѝ одговара тоа што во одреден момент има повеќе од еден вид гуштери. Најголем број на еден вид гуштери никогаш не е конечен, бидејќи популацијата на ваков хиерархиско цикличен начин секогаш преместува.